KABARI YA KUINGILIA

15 Jun KABARI YA KUINGILIA

Posted at 02:46h in Machapisho, Trakti Zisizo Na Nambari by Kevin 0 Comments

Hatimiliki, 1946 na

shirika la kabari inayoingia la amerika.

Haki zote zimehifadhiwa

Uchapisho wa 1997

MISHENI YA KIJITABU HIKI

Msomaji atathamini ukweli kwamba umuhimu wa wakala huu wa kuleta afya ni katika mambo mengine sawa na ule wa injili, kwa sababu hakuna nyumba, iwe ni ya Mkristo,Myahudi, au mshenzi, wanaweza kumudu kuwa bila nakala yake. Na uhusiano wa kwanza wa injili ukiwa ni afya ya mtu, wakala huu uliotumwa kutoka mbinguni, kwa hiyo, ni “KABARI INAYOINGIA” kwa ajili ya kazi ya Biblia na ukolpota, na ikitumika vizuri, haitafungua milango na mioyo kwa injili ya wakati wote tu, bali pia kwa “nyama yake kwa wakati uliofaa” (Mathayo 24:45), ujumbe wa sasa, “Injili ya milele.” Ufu. 14: 6. Kwa hiyo, wale wanaotaka kushiriki katika kazi hii ya thamani, wanaweza kufanya kazi kwa mafanikio zaidi na kitangulizi hiki cha kupendeza, kufanya urafiki, kubadilisha moyo, na kuandaa mwili. {EW: 3.1}

Na, zaidi ya hayo, ili iweze kueleweka kwa makundi yote ya jamii, imeandikwa kwa lugha ambayo wote wanaweza kuelewa kwa urahisi. Na hatimaye, kuipa umanufaa wa rafiki mfukoni, ili mtu aweze kutafakari kwa wakati wote – nyumbani na mbali na nyumbani -ni vitendo zaidi na umuhimu wa afya tu hutolewa, mambo yanayohitajika kurejelewa kila siku, pamoja na mapishi ya sampuli chache. {EW: 3.2}

Mwangaza uliopo hapa ni muhimu sana katika kudumisha afya njema,

kwa sababu ulimwengu sasa unaishi maisha ambayo ni kinyume na ustawi wake. Kwa hiyo, isipokuwa mtu kujiandaa kuendelea kwa hekima kupitia safari ndefu ya maisha, anaweza, bila shaka, kwa hakika kutarajia kuvunjika mahali fulani katika mwendo wa mbio ya maisha, na hivyo kutofikia lengo lake. {EW: 3.3}

Idadi kubwa ya watu hutambua kwamba sasa wanaishi katika ulimwengu mpya, usio wa kawaida, na wenye kukasirisha, lakini wasipofanya mageuzi na kuimarisha tabia zao za maisha na ulimwengu uliokuwa, nao pia, wataingia ndani ya bahari ya ugonjwa na taabu, na hivyo kwa kaburi lisilo wakati na tumaini. {EW: 4.1}

Katika ulimwengu wa asili, vitabu vyenye suala hili havitakuwa vya muhimu kwa taratibu ya kila siku, lakini katika dunia kama ile tunayoishi sasa, umuhimu wa kitabu kama hiki unakuwa nzito sana kama kwamba kifo na taabu zilikuwa karibu kushinda mwisho wetu. Kwamba dunia leo hii iko katika hali hiyo ni wazi kutokana na ukweli kwamba sasa inazidi kuwa na ugonjwa na kufa kutokana na magonjwa ya aina yote, na isipokuwa jambo fulani linafanywa kwa haraka kuikomboa, itakuwa milele kupita katika shida pasipokuwa na jambo fulani kufanywa kuikomboa,itakuwa milele yapita kwenda zohali . {EW: 4.2}

Hali hiyo ya kupoteza afya na kupungua kama ile ambayo sasa inashinda katika nchi inayojulikana kama ustaarabu, bila shaka ni kutokana na ukweli kwamba sisi sote wanamatengenezo wa afya tumekuwa tukifundisha tu sehemu ya kinadharia ya kuishi kwa haki. Lakini sasa yale ambayo yametafutwa kwa muda mrefu, vitendo, mwandani wa afya( ni aina tu ambayo inaweza

kumsaidia mtu yeyote kurekebisha tabia zake za uovu, inayoweza kuangaza njia yake, na kumwokoa kutoka maangamizo ya sasa), baada ya kuja, sisi kama wafanyakazi wa Kikristo kwa manufaa ya wengine, tunaharakisha kufikia wote nayo. Ndio, wote, kwa sababu yeyote yule anaweza kuwa nayo bila fedha. “Haya,” sasa uvuvio unakaribisha, “Kila mwenye kiu , njooni kwenye maji; na asiye na fedha njoo wewe, nunua, na ule; naam,njoo, nunua divai na maziwa bila fedha na bila bei.” Isa. 55: 1. {EW: 4.3}

Ikiwa ingekuwa inauzwa kwa misingi ya kibiashara, bei ya huduma hii ya afya ingekuwa tunapofahamu, isiyokadiriwa kama thamani ya afya na furaha ya mtu. Kwa hiyo, wachapishaji, wanaofanya vyombo vya habari vya injili kali, wamewawezesha wasambazaji kutuma kijitabu hiki cha afya bila malipo kwa wote wanaojali kuwa nacho. {EW: 5.1}

YALIYOMO

VYANZO VYA MAGONJWA9

Ni nini kila mtu anapaswa kujua? 10

Muhtasari wa vyanzo vya magonjwa 12

MAFUNZO KUTOKA MASHINE YA KISASA 13

MAFUNZO KUTOKA MAUMBILE 15

WAKATI WA CHAKULA BADALA YA WA MADAWA 20

WAKATI WA MADAWA BADALA YA WA CHAKULA 21

NI NINI MLA NYAMA ANASTAHILI KUJUA? 22

NI NINI MLA MBOGA ANASTAHILI KUFAHAMU? 27

Kikundi 1 – 80% ya Maakuli 29

Kikundi 2 – 20% ya Maakuli 30

Kikundi 3 – viungo vywa Vyakula vyote 30

MAAKULI YA MAJIRA YA JOTO NA YA BARIDI 30

UUNGANISHAJI WA VYAKULA 33

Chakula Mbichi 36

Kutukia akili ya kawaida 36

NJIA ILIYOELIMIKA YA KUENDELEA KWA MAISHA 37

Kula kupita kiasi 39

Kula kati ya milo 41

TABIA NZURI,USAFI NA ZOEZI HULETA AFYA NJEMA 44

MAZINGIRA YA KUVUTIA 46

MAISHA YA MJINI 47

FANYA KAZI NA PUMZIKA, MWAKA MZIMA 48

UTUMIZI WA VYOSHAJI 50

MAJI KATIKA EDENI 51

UNAJUA NINI KUHUSU USINGIZI? 52

JE MKRISTO ANAPASWA KUJUA NINI? 55

IMANI MUHIMU KATIKA AFYA NJEMA 58

KIPIMO CHA MAABARA NA MAONI YA MWANAMAAKULI 59

Kazi ya Chakula 60

Kalori 61

Madini 62

Oksijeni na Kazi Yake 64

kabohaidreti 65

Mafuta 65

Protini 66

Vitamini 66

Vyakula vya Asidi na alkali 72

AFADHALI KUTII SHERIA ZOTE ZA MUNGU 75

CHAKULA NA UPISHI 76

Maalum ya kutofanywa na ya kufanywa 80

Hakuna haja ya kushinda njaa na bila usaidizi 83

MAPISHI 87

MWANZO WA MAAKULI NA AFYA

“Kwani kutoa fedha kwa ajili ya kitu ambacho si chakula? Na mapato yenu kwa kitu kisichoshibisha? Nisikilizeni kwa bidii, mle kilicho chema, Na kujifurahisha nafsi zenu kwa unono. Tegeni masikio yenu, na kunijia; Sikieni, na nafsi zenu zitaishi; Nami nitafanya nanyi agano la milele, Naam, rehema za Daudi zilizo imara.” Isaya 55:2-3 {EW: 7.1}

Ili kufahamu umuhimu wa shauri hili la Uungu mtu lazima kwanza atambue kwamba mwanzoni Mungu aliumba mwanadamu kwa mfano Wake mwenyewe mwanamume na mwanamke aliwaumba. Ndiyo, kwa mfano wa Mungu mwenyewe walikuwa wote wawili waishi milele kama Yeye Mwenyewe anaishi, wasiwe na maumivu au kifo. {EW: 7.2}

Kula kwa uelewa, “kile kilicho chema,” na kujitunza vyema, hata hivyo, ni kula tu kile ambacho Muumba alitakasa kwa matumizi ya mwanadamu. “ Mungu akasema, Tazama, nimewapa kila mche utoao mbegu, ulio juu ya uso wa nchi yote pia, na kila mti, ambao matunda yake yana mbegu; vitakuwa ndivyo chakula chenu; . “ Mwanzo 1:29. {EW: 7.3}

Ingawa alipewa aina kubwa ya vyakula – kila mche na kila mti unaotoa mbegu – wasio na dhambi, watakatifu, wakijaribiwa, na kuwa bila uzoefu, walifikia

kwa matunda pekee yaliyokatazwa katika uumbaji wote wa Mungu, tunda la mti uliokuwa kati ya bustani. Baada ya kula, wakawa chini ya kuwa na uzoefu ambao ungewaonyesha wao na vizazi vyao matokeo ya mema na mabaya – furaha na huzuni, afya na ugonjwa, ukombozi na kuhukumiwa, – yote haya yalikuwa sasa yawe sehemu ya mwanadamu. Kwa hiyo, akiwa anayapitia haya yote, kifo kilipita juu ya watu wote na juu ya yote yaliyokuwa chini ya uongozi wa Adamu . {EW: 7.4}

Hivyo, kama kizazi cha baba Adamu, sisi kwa asili tulikuja katika huu ulimwengu kama wenye dhambi walio na shahada ya kwanza , chini ya yote mazuri pamoja na yote maovu yaliyo ndani yake. Na sasa ikiwa tutachagua kufanya mema, hatutaongeza dhambi nyingine, na hatimaye tabia yetu ya dhambi itabadilishwa na, ikiongozwa na Mwanga wa Uungu, tutaletwa kwenye hali ya Edeni isiyo na dhambi. Lakini ikiwa tunaendelea kufanya vinginevyo, basi kama matokeo tutapata laana zaidi, laana zinazotokana na utendaji dhambi wetu wenyewe. Na iwapo hatutarudi kutoka kufuata mwendo huo muovu, tutapitia hata “kifo cha pili.” Ufunuo 20:14. {EW: 8.1}

Sasa ukweli kwamba mapema katika historia ya wanadamu, wanadamu hawakuwa chini ya magonjwa mengi ya ugonjwa, na mateso kama ilivyo wakati huu, na walikuwa na uwezo wa kuishi karibu miaka elfu, inathibitisha kwamba mataifa ya leo hayajachagua

mazuri, lakini badala yake mwelekeo mwovu- mwelekeo ambao unaongoza kwa uharibifu wa mwili na roho. Kwa hivyo kuongeza dhambi kwa dhambi, uovu kwa uovu, na maumivu kwa maumivu, wanakimbia kwa kasi kwenye uharibifu katika maisha haya, na, isipokuwa wao kutubu, kwa uharibifu wa mwisho katika maisha yajayo; kwa kifo cha pili, kifo ambacho hakuna ufufuo utatoka. {EW: 8.2}

VYANZO VYA MAGONJWA

Magonjwa imetambuliwa katika makundi matatu tofauti – urithi, kupokezana, na kujitegemea (tafutwa). Hii ikiwa hivyo, basi lazima kuna aina tatu za dhambi, sheria tatu kutenda dhambi. Mbili kati ya sheria hizi zinapatikana katika Dekalojia (Ex 20: 3-17): Ya kwanza huzuia kutenda dhambi dhidi ya Mungu, na ya pili dhidi ya wenzetu. Ya tatu, kwa hiyo, ni sheria ya afya, sheria ambayo hupinga kutenda dhambi dhidi ya miili yetu (Walawi 11; Isaya 66:16, 17). {EW: 9.1}

Ni wazi, basi, dhambi dhidi ya Mungu huleta katika muamsho wake laana za kurithi, aina inayopita kutoka kwa baba hadi kwa mtoto “hata kizazi cha tatu na cha nne cha wanichukiao,” (Kutoka 20: 5.), Asema Bwana. Na dhambi dhidi ya wenzetu huleta magonjwa ya kupokezana, yanayoonekana kwa ukweli kwamba wakati Miriam alimtendea dhambi ndugu yake, Musa, alipigwa na ugonjwa wa kuambukiza, ukoma (Hesabu 12). “ Waheshimu baba yako na mama yako; siku zako zipate

kuwa nyingi…. “Kut 20:12 Basi..” cho chote apandacho mtu, ndicho atakachovuna “Gal 6:7. Hivyo ndivyo ilivyokuwa wakati Hamani alijenga miti ambayo angemtundika Mordekai, yeye mwenyewe alipachikwa juu yao (Esta 7: 9, 10) Na Danieli alipotupwa bila haki ndani ya tundu la simba, adui zake walivamiwa na wanyama wenye njaa, lakini Danieli aliachwa (Danieli 6:16, 22, 24). Zaidi ya hayo, wakati Waebrania watatu walitupwa katika tanuru ya moto, wale waliowachukua walimezwa na moto, lakini Waebrania walitoka nje salaam (Dan 3: 21-23). kwa hiyo pia, “ Mtu akichukua mateka, atachukuliwa mateka. Mtu akiua kwa upanga, atauawa kwa upanga. “Uf. 13:10 {EW: 9.2}..

Kwa hiyo ni ukweli usioweza kushindwa kwamba ikiwa mtu anamtesa jirani yake, au anatarajia kufanya hivyo, madhara yatakuwa juu yake mwenyewe; na kama anadhuru watoto wa jirani yake, watoto wake watateseka kama matokeo. Magonjwa, hata hivyo, ambayo si yakurithi, mwenye dhambi mwenyewe huyaleta kwa kutenda dhambi dhidi ya mwili wake mwenyewe. Kutenda dhambi dhidi ya jirani au dhidi ya nafsi yako, hata hivyo, ni kwa njia nyingine kumtenda dhambi Mungu pia. {EW: 10.1}

NI NINI KILA MTU ANAPASWA KUJUA?

Ikiwa mtu anateseka kutokana na ugonjwa wa urithi, ambao wazazi wake, mababu, au mababu wa mababu zetu peke yao wana hatia, yeye ni, bila shaka, asiyeweza kufanya mengi ya chochote katika mstari wa kupona kabisa,

iwe ni kwa njia ya maakuli au kwa kutumia madawa. Anaweza, hata hivyo, kumudu kuthibiti ugonjwa huo au hata kuushinda kwa kuwa mtiifu kabisa kwa sheria za Mungu, akijua kwamba hakuna chochote duniani kitakachosababisha tiba ya ugonjwa huo lakini sala, kama hekima ya Mungu inavyoagiza. {EW: 11.1}

Kwa upande mwingine, ikiwa mtu anaugua kutoka ugonjwa ambao ameambukizwa naye au ambao ni wa kupokezana, kwa sababu ya mtu kutenda dhambi dhudi ya mwenzake, basi kuondoa ugonjwa huo mara moja na milele, lazima atubu dhambi yake, atumie dhahabu utawala: “ Basi yo yote myatakayo mtendewe na watu, nanyi watendeeni vivyo hivyo.” Matt. 7:12. {EW: 11.2}

Lakini ikiwa ugonjwa huo si wa kurithi wala kupokezana, basi ni lazima uwe ni wa kujiletea, unaopatikana kwawe mwenyewe, kwa kukiuka sheria za afya, kwa kukosa kuishi vema kwa njia moja au nyingine. {EW: 11.3}

Wenye hekima,kwa hivyo, husahihisha tabia zao za kuishi – huhakikisha kwamba hawatendi dhambi dhidi ya Mungu au dhidi ya wenzao, kwamba wanalala, kupumua, kula, kunywa, na kufanya kazi kwa usahihi na kwa kidini, na kama kuna tiba yoyote, watakuwa nayo. {EW: 11.4}

Sababu ya kila aina ya ugonjwa ikiwa sasa imeelezwa,mwenya kuteseka kutokana na moja kati ya aina hizi tatu za magonjwa anaweza bila ugumu kutambua ni ipi katika sheria hizi tatu anaivunja na kama matokeo

kulipa adhabu inayoweka. Ikiwa yeye anasumbuliwa na matatizo ya magonjwa, hata hivyo, lazima anavunja sheria zote za Mungu. Hebu sasa awache kutenda dhambi katika mstari wowote ikiwa anatarajia kupona na kukaa vyema, pia. {EW: 11.5}

Magonjwa mengi, bila shaka, yameorodheshwa vibaya kama yanayoambukiza. Kwa mfano, kifua kikuu sio kwa kweli cha kuambukizwa, kwa kuwa mtu anapoambukizwa na ugonjwa, anaweza kugunga tiba ikiwa bado hiko katika hatua zake za mwanzo, anaanza kuishi sawa. Kwa hiyo, basi, ikiwa mtu anaishi kila wakati maisha ya haki, hana haja ya hofu ya ugonjwa huo kupata kukuza kwa mwili wake. Hivyo katika uchambuzi wa mwisho idadi ya magonjwa yanayoitwa ya kuambukizwa kwa kweli si vile. Kwa kusingatia kusema, yao ni yakupokezana, yanayoletwa na mtu mwenyewe. Na sasa, ni kwa bahati iliyoje mtu kujiangalia mwenyewe kuwa anajua ya kwamba kuishi vyema na kutenda mema, kwa imani katika Mungu, kwa kweli huondoa huzuni nyingi!{EW: 12.1}

MUHTASARI WA VYANZO VYA MAGONJWA

Wale wanaoshangaa ni sababu gani ya hii, ya hiyo, na ya ugonjwa mwingine, wanaweza kupima haraka kila kesi: {EW: 12.2}

Sasa imeeleweka kikamilifu kwamba maisha na kifo yamo vitani kwa yenyewe kama vile mataifa kati yao wenyewe: Jeshi moja la taifa linaweza kumwaga moto juu ya jiingine, lakini sio askari wote wanapokea aina sawa ya jeraha ingawa jeshi lote liko chini ya

moto huo. Kwa namna hiyo, miili ya wanadamu ni askari na sababu ya ugonjwa ni silaha yenye nguvu ya Adui katika vita kati ya mbingu na dunia. Kwa hiyo, ingawa baadhi husababishwa na maumivu ya kichwa, wengine kutoka kusokotwa na tumbo, baadhi kutokana na ugonjwa wa kisukari, wengine kutokana na upungufu wa damu, kutoka kwa ugonjwa wa moyo wa vijiwe vya nyongo, hijabu, au magonjwa mengine, bado wote wanateseka kwa sababu sawa – kwa sababu kwa njia moja au nyingine wameenda mbali na ngome yao pekee, sheria za Mungu. Hii ni tiba ya mwisho ya magonjwa yote. Kaa karibu na mazingira, na mazingira yatakaa karibu na wewe. {EW: 12.3}

MAFUNZO KUTOKA MASHINE YA KISASA

Mtu lazima atambue kwamba mwili wa mwanadamu ni katika mambo mengine sawa na mashine iliyofanywa na mtu. Wakati tangi ya gesi ya gari inakwenda tupu injini mara moja huacha. Sheria hiyo inafanya kazi ndani ya mwili wa mwanadamu: Wakati mwili unatoka nje ya nishati (njaa, hutoka nje ya kalori) huacha kukimbia, kufa; na ingawa mtu ambaye alifanya gari anaweza kujaza tangi yake na mafuta na kuiweka tena, hawezi kufanya hivyo kwa mwili wa binadamu. Mara tu moyo unapoacha kumpiga, wakati huo huo maisha hukoma na mwili umelala hadi siku ya ufufuo – hadi yule Ambaye aliuumba huuanzisha kutembea tena. {EW: 13.1}

Wakati sehemu ya injini iliyo na fitokombo inakuwa tupu, lakini injini inaendelea kukimbia,

basi mashine huvunjika, na manufaa yake huisha. Na kama maisha ya gari yanahifadhiwa kwa kupunguza msuguano kupitia njia ya kulainisha, uhai wa mwanadamu unasimamiwa na asili ya kurudisha seli zilizochakaa baada ya kazi ya siku, wakati anapumzika kitandani. Hivyo anaweza kuamka asubuhi na nguvu mpya. Lakini ikiwa hawezi kutoa vifaa ambavyo asili inahitaji ili kujenga tena seli na tishu zilizopotea, yeye, kwa kweli anaumia matokeo kama vile mtu ambaye hawezi kujaza mafuta katika sehemu ya injini iliyo na fitokombo ya gari lake. Na kama mtu hawezi kunywa maji ya kutosha, pia, wakati wa mchana, damu yake itakuwa, kwa sababu hiyo, kuwa masikini, na mfumo wake palepale na umefungwa na vifaa vya taka, huko kuvuta na kuoza; na kama Hali inanyimwa na nishati ambayo hupoteza sumu kwa njia ya vinyeleo, figo, na matumbo, au kuongeza homa na kuvumilia mchakato wa kuchoma wa taka, basi hakuna chochote cha kufanya lakini kufa moyo kujaribu – kufa. {EW: 13.2}

Kwa hiyo ni muhimu kwamba asili iwe imepewa vyote muhimu ikiwa mtu anatarajia kudumisha ustawi wake bila kuharibiwa na kuishi maisha yake aliyopewa. {EW: 14.1}

Aidha, hakuna mhandisi mzuri anaweka sehemu zisizofaa au zisizohitajika ndani ya injini, na ikiwa mtumiaji wake huchukua sehemu yoyote, bila kujali ni ndogo na isiyo na maana, injini inafanywa kwa kiasi kidogo hicho yenye ufanisi. Hayo

ni sawa na mwili wa mwanadamu. Lakini ingawa mhandisi anaweza kuchukua nafasi ya sehemu zilizopotea kwenye mashine ambayo aliibuni na kujenga, mpasuaji hawezi kuchukua nafasi ya viungo vya mwili ambavyo mgonjwa wake anaweza kumfanya aondoe. Kwa mfano, mtu anaweza kuondoa tu parafujo kutoka kwa mashine na asiathiri utendaji wake kwa muda, lakini baada ya muda mrefu yeye atapata kwamba mashine haiwezi kufanya, na kama hawezi kuchukua nafasi ya sehemu ambayo yeye ameiondoa, mashine itakuwa kabisa haina maana. Kitu hicho hutokea, zaidi au chini, wakati mtu anaondoa ogani kutoka kwa mwili wake. {EW: 14.2}

MAFUNZO KUTOKA MAUMBILE

Kwa kuwa ustawi wa mwili ni kwa usahihi zaidi kufundishwa na Mama Asili mwenyewe, hakuna mtu anayetaka kufurahia uhai wa maisha kupuuza ushauri wake. Mimea haifanyi vizuri katika udongo ambao una upungufu, au umeisha sifa zake za kutoa maisha. Mimea fulani hufanya vizuri zaidi katika udongo mmoja au hali ya hewa kuliko ya mingine. Baadhi hustawi katika maeneo yaliyoinuka na mingine katika maeneo ya chini. Sheria hiyo inaonekana kuwa inafanya kazi kwa wanadamu: raia weusi hukua vizuri zaidi katika mikoa ya joto sana, na wepesi katika mikoa ya baridi sana. {EW: 15.1}

Wakati uhai wa mimea unavyojikimu juu ya isokaboni, maisha ya wanyama hujikimu kwenye kikaboni. Aidha, kama maisha ya mimea yaliumbwa kabla ya maisha ya wanyama, ukweli ni kwamba ufalme wa mmea

unaweza kuendelea kukua bila mnyama, lakini kwamba ufalme wa wanyama hauwezi kuendelea kukua bila mmea. Hivyo ni kwamba mimea inahitaji tu Mama Dunia, lakini mtu anahitaji dunia na mmea. Kwa maneno mengine, maisha ya mimea yanategemea udongo kwa kuwepo, wakati uhai wa wanyama unategemea mimea. Kwa hiyo, chakula cha nyama ni bandia, na hivyo yenye upungufu- haiwezi kudumisha maisha. {EW: 15.2}

Kwa hiyo, kama vile mimea haiwezi kustawi kwa udongo mbaya, wanadamu hawawezi kustawi kwa maakuli mabaya. Na kama mtu anajua ukweli kwamba karibu mara baada ya udongo kuimarishwa, mmea huamka kwa afya na nguvu, basi hakutakuwa na shida kutambua kwamba mara tu atakaporekebisha chakula chake mwenyewe, afya yake pia itaongezeka. Je! Si kweli kwamba afya ya mtu inategemea chakula ambacho anakitumia kama mmea hufanyavyo katika udongo ambao unakula? {EW: 16.1}

Ikiwa chakula cha mhasiriwa ndicho chanzo cha maradhi yake, na mara nyingi katika siku hizi zetu huwa ni hivyo, basi hakuna aina au kiasi cha dawa itakayomponya. Hata hivyo, wakati kitu kinaenda vibaya na Kiumbehai cha mtu, yeye kwa ujumla ukimbia kwa daktari, si kupata na kuondoa sababu yake, bali kuponywa, wakati sababu hubakia na wakati inamleta karibu na karibu kwa kaburi! Na kama hapatiwi dawa, hutompenda daktari! Kwa nini usiangalie mlo wako wa kila siku na tabia za kuishi? Kwa nini unatumia madawa wakati unahitaji kunywa maji, hewa safi, jua,

aina bora ya chakula; kufanya mazoezi; au labda kusafisha nyumba yako, mwili wako, na mazingira yako? {EW: 16.2}

Wacha sasa ieleweke kwamba yeyote anayeishi kwenye mlo muovu, au katika hali mbaya na hali zisizo na usafi, ako katika hatari ya kuadhirika na ugonjwa kwa namna moja au nyingine, kama vile mmea ambao umepandwa katika udongo hafifu na mazingira mabaya. Kadhalika,pia, mtu lazima akumbuke kuwa chakula kisicho na usawa, bila kujali ubora au wingi, ni chakula kibaya; na kama vile mbolea nyingi huua mmea, hivyo chakula kingi huua mtu. Wingi kupita kiasi wa kitu fulani ni mbaya kama ilivyo udogo kupita kiasi. Ugonjwa, kwa hivyo, ni onyo tu la tabia mbaya za maisha ya mtu. Lakini, ole, nani anaweza kuelewa! Na ni nani anayezingatia! {EW: 17.1}

Ni nini tena inaweza kuwa chanzo cha magonjwa ambayo si ya kuridhiwa au kupokezana, ila kuishi vibaya – utapiamlo, “ sijisi “ chakula cha nyama (Mambo ya Walawi 11), kula kupita kiasi, kuondoa taka ya mwili vibaya,zoezi lisilotosha,kukosa jua na hewa safi,kuishi katika uchafu,kukosa kunywa maji ya kutosha katikati ya milo,au pengine kuvuta au kutafuna tumbako , kwa kawaida kutumia kahawa, chai, au kichocheo kingine kinachopiga mwili hadi mwisho wa nishati? Kwa hakika, magonjwa kama saratani ni matokeo ya maisha mabaya. Ikiwa hiyo sio sababu ya ugonjwa wa anayeteseka, basi sababu ya mwisho na ya tama, kama ilivyoelezwa hapo awali, ni dhambi dhidi ya Dekalojia.

Hali inafundisha kwamba kama mti unakuwa mgonjwa kutoka ndani badala ya kutoka inje bila shaka kuipulizia aina yoyote ya madawa ni tu kuharakisha kifo chake, kuharibu dawa, muda, na nishati ya mtu. Mwili wa kibinadamu haujawachwa nyuma. Ikiwa ugonjwa unatoka ndani, basi itakuwa ni kwa uzuri gani kujaribu kuuondoa kwa matumizi ya madawa? Katika kesi hiyo madawa hayataondoa sababu lakini badala yake kufanya madhara makubwa na kuharakisha mwisho. {EW: 18.1}

Ikiwa haiwezekani kuweka injini iliyopozwa na maji kutokana na joto la juu wakati bomba haina tupu, na ikiwa hakuna chochote ila kujaza bomba na maji yataponya shida, basi kwa nini iwezekanavyo kutibu mwili wa magonjwa bila kutibu sababu ? Acha na tafakari. {EW: 18.2}

Kweli, wengi wanakabiliwa na magonjwa ya urithi na ya kuambukiza, lakini watu wengi sana wanakabiliwa na magonjwa yanayosababishwa na tabia mbaya za kuishi. Vinywaji vya pombe na vitu vingine vya kuchochea, vyakula vya unga vya pombe, pipi za kibiashara, kula chakula kupita kiasi, mchanganyiko mbaya, na bidhaa nyingi za nafaka, moja yoyote au haya yote kwa pamoja huwa kwa Zaidi au kwa udogo yamemsumbua kila mtu wa umri huu na ugonjwa mmoja au mwingine. {EW: 18.3}

Kuvimbiwa ni moja ya magonjwa ya kawaida ambayo mtu huleta juu yake kwa kula kwa makosa. Na kuvimbiwa kwenyewe ni sababu ya magonjwa kadhaa, kama vile malassimilation. Mtu sio kawaida

chini ya kuvimbiwa, – hapana, sio zaidi kuliko maji yalivyo msingi kwa kuziba ikiwa hakuna kitu lakini maji yamewekwa kupitia kwake,kitu pekee ambacho mtengenezaji milele alikusudia kuwa kitawekwa kupitia kwake. {EW: 18.4}

Vyakula vilivyotengenezwa kwa kibiashara, pia, ni kati ya sababu nyingi za kuvimbiwa, mwanachama wa kitivo cha taasisi fulani ya afya anaandika hivi: “Kwa sababu ya vyakula vyetu vyenye ustaarabu na jinsi vinavyojaza utumbo na vifaa vya sumu na gesi, ni muhimu kabisa kutoa Jitihada za umwagiliaji wa koloniki angalau mara mbili kwa mwaka ili kukaa vizuri.Maumivu ya kichwa, homa, mafua, maumivu ya tumbo, makamasi, gesi, na matatizo mengi ya kupotosha hupotea baada ya tiba moja au mbili ya koloni “ {EW: 19.1}

Hatupaswi kuacha ukweli kwamba Nuhu aliishi miaka 900 ya maisha mazuri, na furaha, na kwamba hatuna rekodi ya kuwa aliweza kuchukua umwagiliaji wa koloniki au kuweza kupitia operesheni! Badala ya kutengeneza njia za bandia za kusafisha mara kwa mara, kwa nini usile aina nzuri ya chakula, aina ambazo huhifadhi matumbo kila siku ya mwaka? Zaidi ya hayo, chakula cha usawa sio tu kutunza matumbo kutoka “vifaa vya sumu na gesi,” lakini itasambaza mfumo mzima na madini na vitamini zinazohitajika, bila ambayo hakuna mtu anayeweza kudumisha muda mrefu. Basi kwa nini utumie pesa zako kwenye vitamini vilivyotengenezwa na vyakula vilivyodunishwa kwa bei za juu wakati unaweza kuwa na

Hali yako mwenyewe, iliyojaa usitawi, na kwa bei ya chini kama uvutano? Milele Kumbuka kwamba lishe za bandia si bora kuliko mikono au miguu ya bandia. {EW: 19.2}

WAKATI WA CHAKULA BADALA YA WA MADAWA

Hakuna mtu anayepaswa kuwacha ukweli kwamba mwili wa mwanadamu umeundwa na madini fulani, yote ambayo yanapatikana katika vyakula, na kwa haya Hali inaweza kutunza mwili kwa hali kamili ikiwa mmiliki wake anatoa vifaa, na ikwa hakuna “ monkey wrenches,” kwa kusema, daima imeshuka kwa maridadi yake ya utaratibu wa kudumu. Kwa wazi, basi, ikiwa tunashindwa na chakula tunachokula ili kuwasilisha Hali na vifaa vya ujenzi sahihi, Hali hiyo itaweza kushindwa kufanya kazi yake , na ingawa matokeo ya upungufu hautaweza kutambulika mara moja, hata hivyo utatambulika kama maisha yanaendelea na miaka inaendelea. {EW: 20.1}

Na kama mkosaji hawezi kuamka na kurekebisha njia zake kwa wakati, basi hata utunzaji mwingi wa sheria za afya utashindwa kurekebisha uharibifu uliofanywa. Ni dhahiri, mtu anapaswa kujitahidi kuishi vizuri, sio kwa sababu anaugua, lakini kwa sababu ameamua milele kujitunza vyema. Zaidi ya hayo, mashine ambayo imevunjwa chini na kukarabatika kamwe si nzuri kama ile ambayo haijawahi kuharibiwa.

Wala si mtu ambaye hujifanya mgonjwa na kisha vizuri. Bora yake kamwe hairuhusu afya yake iharibike. Kila mmoja anapaswa kutambua kwamba afya yake ni mali yake; kwamba bila hiyo yote ni mazuri kama yaliyopotea; na kwamba hawezi kufurahia haki zote na marupurupu yote ambayo Mungu amempatia ikiwa hawezi kuhudumu kwa ustawi wa kimwili na kiroho. {EW: 20.2}

Madawa huwa na nafasi yao yenyewe, lakini usiyatarajie kufanya jambo ambalo wewe mwenyewe unapaswa kulifanya. {EW: 21.1}

Wengi ni kama Asa , mfalme. Alikuwa “ mgonjwa katika miguu yake,hadi ugonjwa wake ukazidi sana; lakini hakumtafuta Bwana katika ugonjwa wake, bali waganga.” 2 Mambo ya nyakati 16:12. (Angalia Prophets and Kings, uk. 113.) {EW: 21.2}

WAKATI WA MADAWA BADALA YA WA CHAKULA

Kuna magonjwa ambayo yanaathiri hata mimea bora zaidi. Kwa mfano, wakati mti ambao umepandwa katika udongo bora na unatunzwa vizuri, unaathirika na wadudu au ugonjwa, basi bila kujali ni kitu gani mtu ataufanyia udongo, hawezi kusababisha tauni hiyo kutoweka: na ikiwa mti haunyunyiziwi na madawa ambayo yataangamiza ugonjwa huo, mti hufa. Kwa namna hiyo, kama maadili ya mmoja, mlo, na usafi, yamekua bila kosa na hatia na bado ni mabaya wakati anapata ugonjwa, na kama ugonjwa wake

si wa kuridhi, basi bila kujali atafanya nini zaidi kwa mlo wake, atatambua hakuna fadhila ya uponyaji kutoka humo. Madawa ni tiba yake bora Zaidi ikiwa sala inashindwa. {EW: 21.3}

Tena, ikiwa farasi mwenye afya na kutunzwa vyema huchukua ugonjwa, madawa ya aina fulani ni dhahiri tu tiba inayowezekana. Kwa hivyo kama maisha ya kila siku ya mwanadamu ni kosa, na bado huchukua ugonjwa, basi nje ya maombi, anaweza kufanya nini ila kutumia madawa? {EW: 22.1}

Kwa mfano, sio kweli kwamba mtu aliye na njaa ya chakula hawezi kuokolewa kwa kuchukua maji, hewa au kitu kingine ambacho si chakula? Na si kweli pia kwamba mkono uliovunjika na kuharibiwa hauwezi kuwekwa sawa na kuponywa vizuri kwa mlo, kuchukiza , kupiga mafuta, au kwa kitu kingine kama hicho? Hakuna kitu kitakachofanya hila, bila shaka, lakini daktari mwenye uwezo wa kuweka mifupa iliyovunjika mahali. {EW: 22.2}

NI NINI MLA NYAMA ANASTAHILI KUJUA?

Hakuna kiumbe hai anayepaswa kukosa kuona ukweli kwamba mwanzoni Mungu akasema kwa mtu: “Tazama, nimewapa kila mche utoao mbegu, ulio juu ya uso wa nchi yote pia, na kila mti, ambao matunda yake yana mbegu; vitakuwa ndivyo chakula chenu. “ Mwanzo 1:29. {EW: 22.3}

Ndiyo, hata baada ya Adamu kuanguka katika dhambi na kufukuzwa nje ya bustani, baada ya dunia

kuleta miiba na michongoma, yake “chakula” bado ilikua ni miche, “sio ile iliyokuwa imemea Edeni, bila shaka, lakini ile ambayo ilikua imemea katika uwanja wazi (Mwanzo 3:18). Ni baada ya gharika kwamba aliruhusiwa kutumia chakula cha nyama, na ingawa alitumia nyama tu ya “nyama safi” (Walawi 11) urefu wa maisha mara moja ulishuka chini ya alama ya miaka 200. Ni wazi chakula cha nyama kiliruhusiwa ili kupunguza maisha ya mtu na hivyo taabu iliyoletwa juu yake kwa njia ya kuongezeka kwa dhambi, na pia labda kufanya hivyo iwezekanavyo kufanya mfumo wa kawaida wa sherehe.Kwa sasa,hata kama, maisha haya yote ni mafupi sana na dhabihu hazitumiki tena, matumizi ya chakula cha Edeni cha uovu inakuwa kwetu, katika hali yetu dhaifu, hata zaidi ya haraka. {EW: 22.3}

Alikumbuka juu ya mwanga huu, Danieli alikataa kujitia unajisi kwa nyama ya mfalme. Aliomba kwamba yeye na wenzake wapate “pigo” (jamii kunde) kwa ajili ya chakula cha kila siku. Na jaribio la siku kumi lilionyesha chakula chao cha mboga rahisi kuwa bora kuliko nyama ya mfalme (Danieli 1: 8-20). {EW: 23.1}

Kwa kuwa tumeona kwamba mwanzoni chakula kilichoundwa kwa mahitaji ya mwanadamu kilikuwa bila nyama, tunaweza kwa hakika kuhitimisha kwamba afya inaweza kuendelezwa kwa kutosha na kuhifadhiwa vizuri zaidi bila matumizi ya nyama. Historia inanakiri kwamba wakati mtu aliishi hivyo, aliweza kupata afya ya juu na nguvu na kuvumilia karibu miaka elfu

; na badala ya kufa kwa ugonjwa, alikufa kwa uzee mzuri. Kwa hakika, hata katika wakati wa Abramu,ilikua ni nadra sana vifo vya watu kabla ya vifo vya wazazi wao kwamba Uvuvio unachukua nafasi ya kurekodi kwamba “ Harani akafa kabla ya baba yake Tera.” Mwanzo 11:28. {EW: 23.2}

Ng’ombe, jinsi tunavyojua, ina uwezo wa kudumisha nguvu na afya kamilifu kwa wastani wa nafaka 20% na nyasi 80%, bila ya matumizi ya nyama. Tembo kwenye nafaka ndogo bado utunza afya nzuri, hupata nguvu kubwa, na hufikia umri mkubwa. Kwa upande mwingine, mbwa, ingawa mla nyama, hawezi kudumisha afya njema kwa nyama pekee. Ni kwa silika tu hujua kwamba anahitaji kujisaidia mwenyewe kwa nafaka na kwa nyasi, pia, wakati wanyama walao majani hawaonji hata nyama, – ukweli unaoonyesha kuwa chakula cha mboga kimekamilika chenyewe, lakini chakula cha nyama hakikamiliki kamwe peke yake. Mnyama pekee ambaye anaweza kuishi kwa haki vizuri kwa kula nyama, ingawa sio kabisa, ni yule alaye yote – ngozi, nywele, mifupa, kwato, mwili, na wote. (Ni jambo la kuhusunisha kujua kwamba kwa njia ya dhambi iliyoendelea, akili za Mungu za kibinadamu kuhusu mahitaji ya mwili wake zimepungua chini kuliko ile ya wanyama wa bubu!) {EW: 24.1}

Mbali na masuala haya, kuangalia kwa kurudi nyuma kupitia miaka tunaona kwamba wale waliopewa kazi maalum, kazi ya umuhimu mkubwa, pia walipewa

chakula maalum , mlo sawa na kazi yao. Kwa mfano, Yohana Mbatizaji, Eliya wa siku yake (Mathayo 17: 11-13, 11:14), akipewa kazi kubwa zaidi ya manabii wote kabla yake – si kutabiri, bali kuandaa njia ya Bwana, kuinyoosha iliyopotoka, na maeneo yaliyoparuzika laini (Isaya 40: 3, 4) – alikuwa mla mboga madhubuti, akiishi kwa matunda ya nzige na asali ya mwitu (Mathayo 3: 4; Luka 1:15). {EW: 24.2}

Je, si muhimu zaidi, basi, kwamba sisi ambao tumebeba ujumbe wa Eliya wa leo, ujumbe kabla ya siku kuu na ya kutisha ya Bwana, inapaswa kuwa wala mboga madhubuti alivyokuwa Yohana? {EW: 25.1}

Zaidi ya hayo, chakula cha Vuguvugu la Kutoka (Vuguvugu ambalo lilikuja kuwa mfano wa kuondoka wa pili – Isa 11:16 – lile ambalo litatoka katika mataifa yote na kuunda Ufalme katika siku za mwisho – Mika 4: 1, 2), ilikuwa madhubuti ya mboga hadi siku ile iliyokanyaga katika nchi iliyoahidiwa, miaka arobaini kwa yote (Josh 5: 6). Naam, ndiyo, walitamani milo ya sufuria za nyama za Misri, wakifikiri kuwa kizuizi kilikuwa kutokana na hali mbaya – kwamba nyama, ingawa muhimu sana, haikuwa inapatikana jangwani. Na ndivyo ilivyokuwa kwamba kwa mshangao wao, mkuu Aliye aliwaletea kware ndani ya kambi, ambapo maelfu ya watu walikufa hata wakati nyama ya ndege ilikuwa bado kati ya meno yao (Hesabu 11:33). Ni mkemeo upi! Ni mfano gani wa kutazama! Sasa, tukijua

vizuri kabisa kwamba Vuguvugu hilo ni aina ya moja ambalo linatokea kwa wakati huu, na kwamba kushindwa kwa wa zamani lazima iwe ni jiwe la kuvukia la mwisho (1 Wakorintho 10:11), hatupaswi kuwa na shukrani na furaha kwa kuwa tumepatiwa milo bora zaidi kuliko ile ambayo wanyama wenye hasira bado wanaendelea kula? {EW: 25.2}

Na hatupaswi kufuata kwa furaha ombi hili la Kiungu la kuepuka chakula cha nyama, ili nguvu zetu na tabia zetu ziwe sawa na kazi yetu? Ni kwa kufanya hivyo tutaweza kujitosheleza wenyewe kwa ajili ya kazi na kwa Ufalme, ambapo “ Mbwa-mwitu atakaa pamoja na mwana-kondoo, na chui atalala pamoja na mwana-mbuzi; ndama na mwana-simba na kinono watakuwa pamoja, na mtoto mdogo atawaongoza. Ng’ombe na dubu watalisha pamoja; watoto wao watalala pamoja; na simba atakula majani kama ng’ombe.Na mtoto anyonyaye atacheza penye tundu la nyoka, na mtoto aliyeachishwa atatia mkono wake katika pango la fira.Hawatadhuru wala hawataharibu katika mlima wangu wote mtakatifu; maana dunia itajawa na kumjua Bwana, kama vile maji yanavyoifunika bahari. “ Isa 1: 6-9. {EW: 25.3}

Je! Hatupaswi sasa kama wanadamu wenye akili, wagombea ufalme wa Kiungu na wenye wamemakinika, wenye haki ya kuandaa njia ya siku hiyo ya furaha na kamilifu, kuacha chakula cha nyama kabla ya simba na nyoka kufanya? {EW: 26.1}

NI NINI MLA MBOGA ANASTAHILI KUJUA?

Kwa aina inayotosha ya mboga safi, jamii kunde, nafaka, karanga, na matunda, pia maziwa na mayai au sawa yao,mla mboga anaweza kwa urahisi kusawasisha chakula chake kuhupa mwili wake mahitaji yake yote. Kwa hivyo hapaswi kuacha kuongeza katika mlo wake kwa upana iwezekanavyo aina mbalimbali ya vyakula vile vyote vilivyopikwa na mbichi, akikumbuka kuwa vya mwisho [mbichi] ni muhimu zaidi na kamili zaidi. {EW: 27.1}

“Ikiwa tunapanga kwa hekima,” Uvuvio unasema, “jambo ambalo linafaa zaidi kwa afya linaweza kuokolewa karibu kila nchi. Maandalizi mbalimbali ya mchele, ngano, mahindi na oats hupelekwa nje ya nchi kila mahali, pia maharage, mbaazi na adesi. Hizi, pamoja na matunda ya asili au yaliyoingizwa, na aina mbalimbali za mboga zinazokua katika kila eneo, hutoa fursa ya kuchagua chakula ambacho ni kamili bila matumizi ya nyama. “ – Ministry of Healing, uk. 299. {EW: 27.2}

Kwa nini, hata hivyo, kuwa baadhi ya wala mboga madhubuti badala ya kuboresha afya zao na kujenga upinzani dhidi ya ugonjwa, mara nyingi wanakabiliwa na utapiamlo na huathirika zaidi na magonjwa mbalimbali ya mwili kuliko kabla ya kuacha vyakula vya nyama? – Kwa sababu mara nyingi chakula cha nyama kinatolewa bila kuongezea chakula mbadala cha kuridhisha. Wengi wana wazo la kuwa kwa kuongeza tu ulaji wao wa vyakula vya protini – karanga,

mboga, na nafaka,kwa ukamilivu wanachukua nafasi ya upungufu. Kwa kufanya hivyo hawachukui nafasi ya upungufu, lakini badala yake kutotosheleza virutubisho. Kila wakati kumbuka kwamba mwili unajumuisha asilimia 80% nyasi na 20% nafaka. Majaribio ya kibaiolojia yanaonyesha kwa wazi kwamba wanyama hawawezi kustawi juu ya protini za nafaka zima zilizokatana na mimea ya matawi inayohusiana. Mtafiti wa afya lazima aweke kwa akili kwamba mara nyingi matokeo ya haraka ya chakula kijicho usawa ni kuvimbiwa, ikifuatiwa na ugonjwa wa jongo au ugonjwa wa yabisi, ikiwa sio kwa magonjwa mengine ya kutisha na ya uharibifu. Linganisha mlo wako, na Asili itachukua huduma ya wengine. {EW: 27.3}

Ukweli kwamba vitu vyenye ubora mkubwa wa mwili vinatokana na nafaka na nyasi, takribani asilimia 20% ya mbeleni na 80% ya mwisho huonyesha wazi kwamba nyama inabadilishiwa vinavyotosha tu kwa matumizi ya mazao ya nafaka na majani. Msipotoswe. Mwili wako unahitaji protini za nafaka na mboga kwa kiwango hiki kamili. Kwa hakika, zote ni muhimu, na katiba ya mtu inadai kwamba kwa afya na kuishi kwa muda kusikosekane kiungo au dhaifu katika mlolongo wa virutubisho. {EW: 28.1}

Pia kuna somo jingine muhimu katika ukweli kwamba kama vile Muumba Mwenye hekima Yote hakubariki eneo lolote na utajiri wote wa uumbaji, lakini aliutawanya na kisayansi kuuweka kwa uwiano katika

dunia. Yeye vivyo hivyo kwa makini amesambaza vyenye kujenga mwili vya muhimu na vifaa vya kuuweka katika ufalme wote wa chakula, hajaviweka vyote katika mti mmoja. {EW: 28.2}

Ili kudumisha afya kamilifu, kwa hiyo, hakikisha utumie aina zote za kumi na tatu za vyakula vilivyopangwa kwa makundi hapa chini, na kuvipatia kiwango sahihi katika chakula chako. Takriban 80% ya chakula chako lazima iwe na madarasa ya kwanza nane ya vyakula (Kikundi cha 1), na 20% ya madarasa ya pili ya vyakula (Kikundi cha 2). Makundi mawili ya mwisho ya vyakula (Kikundi cha 3) ni msimu wa vyakula vyote. {EW: 29.1}

KUNDI LA 1

ASILIMIA YA CHAKULA KIKUNDI

80% ya Maaakuli cha mtu lazima iwe na vyakula katika kikundi hiki:

1 – Majani (maji ya maji, vichwa vya viazi-sukari, lettisi ya mchicha, kotmiri, kabichi, brokoli, koliflawa, chard, nk)

2 – Shina (figili, rhubarb, asparaga, nk)

3 – Matunda ya mimea (mananasi, okra, mimea ya pilipili, pilipili, maharagwe ya kamba, nyanya, nk)

4 – Vinundu katika mizizi ya mimea (karoti, viazi, figili, vitunguu, yam, nyuki, muhogo, nk)

5 – Cucurbits (bawa, vifuniko, matango, maboga, nk)

6-Matunda ya Miti (tunda la kizungu ndogo kama embe, tarehe, machungwa ya ndizi, makomamanga, mizeituni, parachichi nk)

7 – Matunda ya Mzabibu (forsadi, zabibu, nk)

8 – Bidhaa za Maziwa

KUNDI 2

ASILIMIA 20 YA CHAKULA

Ni asilimia kama 20% tu ya chakula cha mtu lazima iwe na vyakula katika kundi hili:

1 – nafaka (nafaka kama shayiri, mchele, nafaka, nafaka kama ngano, ngano, shayiri, nk)

2 – mboga (maharagwe, aina ya dengu, mbaazi, nk)

3 – karanga (pekani, minazi, lozi, jozi, aramoni, nk)

KUNDI LA 3

ASILIMIA 20% YA CHAKULA

Vyakula vyote vinaweza kupangwa na vyakula vya kikundi hiki:

1 – Mafuta (mafuta ya mazeo, mafuta ya soya, mafuta ya ufuta, mafuta ya mafuta, mafuta ya kamba, nk)

2-Vitamu (asali, sukari ghafi, sukari ya mshira, samazi, nk)

MAAKULI YA MAJIRA YA JOTO NA YA BARIDI

Kama Mungu alivyosababisha mimea kukua wakati wa majira ya joto na kutulia wakati wa majira ya baridi, kwa hiyo alimfanya mwanadamu kustawi kwenye mazao ya bustani safi wakati wa majira ya joto na kavu wakati wa baridi. Ukweli kwamba hakuna mti unaweza kuishi wakati wa majira ya joto bila majani yake, lakini kwamba hufanya vizuri bila yao wakati wa majira ya baridi, tena uonyesha kuwa mwanadamu hawezi kuwa

vyema kama anaacha kufanya mlo wake wa bustani mpya kuzalisha wakati wa msimu, lakini kwamba anaweza kuwa vyema zaidi katika kavu, baridi, vyakula wakati safi viko nje ya msimu. {EW: 30.1}

Zaidi ya hayo, kama Bwana hakuwa toka mwanzo amepatiana vifaa vya usafiri wa sasa, hakufanya hivyo iwezekane mtu kuagiza au kusafirisha chakula kutoka eneo moja kwenda lingine, alimfanya astawi vyema Zaidi kwa vitu ambavyo eneo lake mwenyewe au lenye karibu naye lingezalisha. Kwake, kwa hiyo, vyakula vyote vilivyopandwa mahali pengine huwa sekondari, na vile ambavyo havimo katika msimu hana haja. Kwa maneno mengine, wakati mazao mapya ni bora kwa afya ya mtu wakati wa majira ya joto, kavu ni bora kwake katika majira ya baridi, isipokuwa anaishi ambapo mazao mapya yanaendelea kukua wakati wa miezi ya baridi, pia. {EW: 31.1}

Kutokana na mambo haya mtu anaweza kufikiria kimantiki kwamba mtu anayeishi katika hali ya hewa ya joto anahitaji kula zaidi ya vyakula safi, lakini mtu anayeishi katika hali ya hewa ya baridi anahitaji kula zaidi ya chakula kilicho kavu, kilichohifadhiwa, kilicholimbikizia, kilichozalisha joto. Yeye ambaye hufanya vinginevyo ni, kama ilivyokuwa, kuwasha tanuru ya nyumba yake katika majira ya joto na kuendesha mfumo mzima wa kuleta baridi kwa nyumba yake wakati wa msimu baridi! Je, sio ajabu kwamba mwanadamu anayeingilia kati mwili wake hivyo, anaweza kuishi kwa muda baada ya hayo? Ikiwa mti wa kupukutika ungeweza ingekua rahisi, angusha majani yake wakati wa majira ya joto, au kuyaweka

juu ya baridi, haungeweza kuwa na nafasi tena ya kujaribu wazo hilo la msimu lililo inje. {EW: 31.2}

Katika usafiri wa kabla ya nyakati za injini ni tu “mtawala” angeweza kupata chakula cha nje ya msimu: stroberi, namna ya tunda ndogo jekundu la Ulaya, nk, wakati flurries ya theluji ilifunika miti na icicles zilizowekwa kutoka paa hadi chini. {EW: 32.1}

Ukiwa na haya kwa akili uvunuzi ulionya: “ Utakapoketi kwa chakula pamoja na mtawala, Mwangalie sana yeye aliye mbele yako.Tena ujitie kisu kooni, Kama ukiwa mlafi.Usivitamani vyakula vyake vya anasa; Kwa maana ni vyakula vya hila.. “ Prov. 23: 1-3. {EW: 32.2}

Katika wakati wa Sulemani ni mtawala tu angeweza kuwa ametumia vitamu vingi vinavyotengenezwa kutoka sukari nyeupe iliyosafishwa, na vyakula vingine vya kibiashara, lakini mitambo ya kisasa sasa huleta “nyama” ya mtawala kwa meza ya kila mtu, na hivyo ulimwengu wa kisasa unakula “nyama ya udanganyifu, “nyama ambayo haipatii mwili mahitaji yake, ambayo inafanya vizuri sana kwa watu kama chambo cha mvuvi kwenye ndoano na mstari hufanya kwa samaki inayoenda kwacho. {EW: 32.3}

Matunda ni chakula cha majira ya joto, kilichopangwa ili kuweka mwili kuwa baridi. Na pia ni zaidi ya chakula cha kumalizia kuliko chakula. {EW: 32.4}

Makopo ya chakula imekuwa kifaa kingine cha kuharibu afya, kwa sababu watu wengi wanajaribu kuishi kwa bidhaa za makopo mwaka wote. Ikiwa unataka maisha ya mafanikio na furaha, basi ondoka

kutoka kwa mambo ya bandia, yasiyo na sheria na hivyo kutokana na matatizo ya dunia. {EW: 32.5}

UUNGANISHAJI WA VYAKULA

Kuna nadharia kadhaa kuhusu mchanganyiko wa vyakula, lakini kwa kuwa moja inashindana na nyingine, haziwezi zote kuwa sahihi, na, kwa hiyo, badala ya kushawishi, zinafanya kuwa na shaka kama kuna kitu chochote cha kuwa na wasiwasi baada ya yote. {EW: 33.1}

Watu, hata hivyo, waliishi na kuendeleza vizuri kwa kipindi cha karne nyingi bila kuwa na mawazo kwa mchanganyiko wa chakula. Kwa nini? Acha na kufikiri: Kwa kuwa miaka ya usafiri wa kisasa na maandalizi ya kibiashara ya vyakula suala hili limejihimiza lenyewe juu ya umma kwa ujumla. Ikiwa hivyo, shida ni dhahiri: Vifaa vya usafiri vya kisasa, kama ilivyoelezwa hapo awali, vimejaza misika na vyakula vya nje kutoka sehemu zote za dunia,kuifanya kuwezekana kwa mtu yeyote kununua chakula cha nje ya msimu na, katika matukio mengi , ya aina ambayo haikuzwi katika eneo la mlaji. Kwa kawaida, sasa, bidhaa hizi za kigeni, haviwezi kuchanganyika vizuri na vile vya eneo hilo. Hapa hasa kuna shida ya mchanganyiko wa chakula. Tena,fikiria matokeo gani utakayopata ikiwa una mfumo wa joto na mfumo wa baridi katika nyumba yako unaenda kwa wakati mmoja! {EW: 33.2}

Na, zaidi ya hayo, chakula ambacho kinakubalika na hitaji la mwili wa mlaji katika hali nyingine inaweza kukosa kuwa hivyo kwingine. Hii inaonekana kutokana na ukweli kwamba katika siku ambapo watu waliishi kabisa juu ya kile walichokikuza katika maeneo yao wenyewe, hawakuwa na shida ambayo ulimwengu sasa unao. Ukweli huo unaonyeshwa kwa ukweli kwamba Muumba alifanya aina fulani ya chakula kukua katika eneo moja na aina nyingine katika eneo lingine lakini wakati huo wa kuumbwa hakukua na njia za usafiri wa mbali. {EW: 34.1}

Hasa kusema, kuna katika upande mmoja mamlaka ya afya ambao wanadumusha kwamba vyakula vya protini kama vile “maziwa, jibini, mayai, karanga, na maharagwe” hufanya mchanganyiko mbaya na vyakula vya kabohaidreti kama “artichokes, mkate, shayiri, nafaka, mikate, unga, viazi, maboga, mchele na tambi. “ Kwa upande mwingine, kuna mamlaka ya afya ambao wanashikilia kwamba haya madarasa mawili ya chakula yanachanganyika vizuri. Nani ako sawa? – Kwa kuzingatia ukweli kwamba jibini, mayai, na maziwa yameundwa kwa nafaka na nyasi, inaonekana kutofikiria kuhitimisha kuwa bidhaa za nafaka na mboga haviwezi kuchanganyika vizuri na nafaka na mboga. Zaidi ya hayo, tunaweza kuona kwamba ndama hukua kikamilifu kiafya katika vyakula vilivyotengenezwa na maziwa, nafaka, na nyasi. {EW: 34.2}

Tena kuna ubishi kwamba nafaka na mboga haifai kamwe kuwa pamoja. Lakini kinyume na nadharia hii, ng’ombe hutunzwa vizuri zaidi kwenye nyasi iliyochanganywa na nafaka.

Aidha, nafaka ni mbegu, na mbegu si kitu kingine kidogo au zaidi kuliko matunda ya mboga. {EW: 34.3}

Sasa linakuja swali: Je, nafaka inapaswa kuunganishwa na matunda? – Kama kumbukumbu za historia, mtu amefuatilia desturi ya kula mkate na kila mlo, na hakuna kizazi kilichopita kilichoacha malalamiko ya madhara maovu kwa afya. {EW: 35.1}

Swali maarufu zaidi kujibiwa kwa kutaja mchanganyiko wa chakula ni kwamba kama matunda yanapaswa kuchanganywa pamoja na mboga. Suluhisho la swali hili linaweza kupatikana katika sheria zilizowekwa katika wiki ya uumbaji. Wala hakupewa shahada sawa ya akili kama mwanadamu, ng’ombe alifanywa kuishi kwenye majani bila ya matunda, na tumbili alifanywa kuishi kwenye matunda bila ya majani. Hii tunajua kutokana na ukweli kwamba ng’ombe wana uwezo wa kujisaidia wenyewe kwenye nyasi, na nyani, kujiunga na matunda. Aidha, ng’ombe kwa kawaida hawajali matunda, na nyani hawajali nyasi bora tu matunda yanapatikana. Kutokana na mifano hii katika asili tunaweza kufikiria kimantiki kwamba si matunda yote yanapaswa kuchanganywa na mboga zote. {EW: 35.2}

Wakati mtu anazingatia kuwa maziwa hujumuishwa na madini ya nafaka na nyasi, na kuwa hata kama nafaka inachanganya na matunda, nyasi haiwezi, kwa hiyo mchanganyiko wa maziwa na matunda, kueleza kwa kawaida, ni kwa kiasi ya kuleta swali. {EW: 35.3}

CHAKULA MBICHI

Kama vile chakula ambacho akichapikwa ni bora zaidi kuliko kilichopikwa, inahitajika kwa haraka kwamba vyakula vyote vinavyoweza kuliwa mbichi havipaswi kuliwa kwa kupikwa, au angalau si wakati wote. Vitu vingi vya chakula hupikwa tu kwa sababu ya desturi. Mchicha, asufi, okra, mbaazi za kijani, mboga kidogo kidogo na karoti, kutaja mifano michache tu, ingawa kama sheria iliyopikwa, ni ladha zaidi wakati huliwa mbichi. Watu ambao hawajazoea kutumia vyakula vilivyo ghafi wanapaswa kuanza kwa kiasi kidogo, kisha hatua kwa hatua kuviongezea. Vinapaswa hata hivyo, kutafunwa vizuri na vinapaswa kuliwa pamoja na vipishi vya kupikwa na vilivyopikwa, ili mnyoofu wa tumbo usikasirishwe. {EW: 36.1}

Tumia MAFUNZO YAKI

“Kuna busara kamili katika matengenezo ya afya. Watu hawawezi kula wote vitu sawa.” Baadhi ya vitu vya chakula ambavyo vinafaa kwa afya na vyenye kuvutia kwa mtu mmoja, vinaweza kuwa na madhara kwa mwingine.Baadhi hawawezi kutumia maziwa, wakati wengine wanaweza kuyatumia.Kwa wengine, maharagwe yaliyokaushwa na mbaazi ni ya kutosha, wakati wengine hawawezi kuyasaga. Tumbo zingine zimekuwa zenye kushtuka sana ambazo haziwezi kutumia aina ya unga wa kukwaruza wa Graham. Hivyo ni vigumu kufanya utawala usio kukuwa tofauti ambao utadhibiti tabia ya maakuli ya kila mtu. – Counsels On Health, uk. 154, 155. {EW: 36.2}

“Lakini sio vyakula vyote vinavyofaa kwa vyenyewe vinafaa kwa mahitaji yetu kwa kila hali . Uangalifu unapaswa kuchukuliwa katika uteuzi wa chakula. Mlo wetu unapaswa kufaa msimu, kwa hali ya hewa tunayoishi, na kazi tunayofuata. Vyakula vingine ambavyo vinakabiliwa kwa matumizi kwa msimu mmoja au kwa hali moja havifai kwa mwengine. Mara nyingi chakula ambacho kinaweza kutumika kwa manufaa na wale wanaofanya kazi ngumu ya kimwili haifai kwa watu wanaofanya kazi ya vitu vya kimsingi au kutumia akili. Mungu ametupa aina nyingi ya vyakula vya afya, na kila mtu anapaswa kuchagua kutoka kwavyo mambo ambayo uzoefu na uamuzi mzuri huonyesha kuwa ni bora zaidi kwa mahitaji yake mwenyewe. “ – Ministry of Healing, uk. 296, 297. {EW: 37.1}

NJIA ILIYOELIMIKA YA KUENDELEA KWA MAISHA

“ Na kadiri ya siku zako, ndivyo zitakavyokuwa nguvu zako.” Deut. 33:25. {EW: 37.2}

Andiko hili linafunua kwa wazi kwamba Mungu hakutaka kamwe kwamba mtu awe mgonjwa au dhaifu, na afe kabla ya siku zake kuwa kamili, lakini kwamba atahifadhi nguvu zake kulingana na umri wake, na kufa, si kwa ugonjwa, bali kwa uzee umeiva. {EW: 37.3}

“ Hiyo ndiyo balaa mbaya sana, ya kwamba kama vile alivyokuja, vivyo hivyo atakwenda zake; naye amefaidiwa nini mwenye

kujitaabisha kwa ajili ya upepo? Siku zake zote hula gizani, mwenye fadhaa nyingi, mwenye ugonjwa na uchungu. “Eccles 5:16, 17. {EW: 37.4}

Kwa kawaida wale wanaoishi kwa kutomtegemea Mungu, hawafanyi uovu tu, hata hivyo pasipokufahamu, lakini pia wanafanya kazi kwa bure. Zaidi ya hayo, kula kwao katika giza, bila kuwa na mwanga wa Uungu juu ya somo hilo, huwafanya kula chakula kama kile huleta, si nguvu, bali huzuni, ghadhabu, na ugonjwa. {EW: 38.1}

Maongozo mawili ya Uungu ya maisha, Neno na Asili, vile tayari tumeona ni walimu bora na peke yao wanaozungumza na mamlaka. Yeyote yule,kwa hivyo,anayepuuza ushauri wao,anaenda bila kutambua katika giza na anaelekea kwa shida, na ikiwa lazima hatimaye kuingia ndani ni dhahiri kwamba atakuwa na shaka la kuondoka. Lakini kama ataweza kututusa kwa haraka, atajikuta kama asiye na uwezo wa kutoka nje kama alipaswa kuondokana. Nadharia yoyote, Kwa hiyo, hata kama inashawishi kwa namna gani au yenye hoja,bila shaka inapotosha isipokuwa hiko asilimia mia moja kwa mujibu wa viongozi wawili wasiokosea wa maisha – Biblia na Asili. {EW: 38.2}

Kama Walimu hawa wanavyosema kwa mamlaka mtu huyo alifanywa “kwa mavumbi ya ardhi” (Mwanzo 2: 7), kuna sababu nzuri kwamba mwili wa binadamu na udongo wa dunia una madini sawa. Kwa kawaida,hivyo, ni kwa sababu mwili hauwezi kuendeleza kwa kutosha juu ya nyama kwamba

mmea ni wakala ambao huchukua madini kutoka kwenye udongo na kuyaandaa kwa matumizi ya binadamu na wanyama. Kwa wazi, nafaka, karanga, matunda, na mboga, asili ya mtu, bora, na lishe halali, ikiwa hutumiwa kwa kiwango kilicho sawa, itaweka akili yake nyepesi, mwili wake uzima, maadili yake na uadilifu pasipo shaka. {EW: 38.3}

Kuna idadi ya vitabu kwenye soko, baadhi ya kutetea jambo moja na nyingine, lakini Asili na Kitabu cha Mungu vinapendekeza vyema hizi kanuni za kuendeleza afya na kuchenga tabia, na ingawa mashupavu wanaweza kuongeza au kuondoa kutoka kwao, hawana msaada ili kudhibiti matokeo. Chakula cha “hapana-nafaka” na “mawazo ya jikoni isiyo na moto”, ingawa inaonekana kulingana na kanuni za kweli, ni mawili tu ya matunda ya ushupavu. Kwa hiyo, sisi tunasema kwa hiari kwamba wote wanaoishi katikati ya njia nyepesi na nyembamba, wote ambao hufanya chakula chao cha kila siku kutoka kwa chakula tu cha sheria, hakika watahifadhi afya zao, na kukua mbali na unyama hadi asili yenye ubora Zaidi na ya binadamu; kuvuna baraka nyingi na kuepuka laana kubwa. {EW: 39.1}

KULA KUPITA KIASI

Kwa kuwa tumbo la wastani la kawaida linashikilia juu ya kisaga, chakula cha wastani kwa mtu mwenye kazi haipaswi kamwe kuwa zaidi ya kibaba na nusu. Kuzidisha tumbo ni hatari kwa mfumo kama

kusuza kileo. Ndio, hata hivyo, zaidi. Moja ya matukio maovu ya tabia hizo mbaya ni kwamba, kando na kusababisha ugonjwa wa gastro-intestinal, huongeza ukubwa wa tumbo, na kama matokeo mwili wote unakuwa wenye makombo. Hasa ni hivyo kwa vijana ambao wako katika hatua za kukua, kwa kuwa chombo kimoja kina ushawishi juu ya mwingine. Mbali na majeraha kama hayo kula chakula kupita kiasi hufanya Kiumbehai chote kuchakaa – hupunguza maisha. Mashine ya kusaga inasaga tu kiasi fulani cha grist kabla ya kuvunjika, iwe wakati wa muda mrefu au mfupi. Mashine ya binadamu kwa namna hiyo inaweza kutunza kiasi tu cha chakula, basi, pia, huondoa. Hivyo ni kwamba mtu anaweza, kama ilivyo, kutafuna maisha yake. {EW: 39.2}

Kula chakula kupita kiasi husababisha kuchachuka, kuchachuka husababisha kuchomeka, kuchomeka husababisha kuvimbiwa, na kuvimbiwa hufungua mlango wa magonjwa mengi. Kuzidisha kitu chochote ni mbaya kwa kila kitu . {EW: 40.1}

Hebu msomaji, sasa, akumbushwe vizuri kwamba mwanadamu hupita katika vipindi tatu tofauti katika maisha: (1) miaka ya ukuaji wake, (2) miaka ya upeo wake, na (3) miaka ya kupungua kwake. Wakati anapokuwa akipanda kilima cha maendeleo anahitaji chakula cha kukua kando na ya kuimarisha mwili wake. Lakini baada ya kufikia kilele cha ukomavu, na anaondoka kwenye kipaji cha maisha yake, anahitaji tu kula chakula cha kutosha ili kujitunza. Na wakati yeye hupita juu ya kilele cha

maisha , anakua mzee na aliyepungua utendaji, basi anahitaji kiasi kidogo. Kuchukua chakula zaidi kuliko mwili wake unahitaji na kazi yake inahitajika,aharibu chakula tu bali na nishati inayohitajika,pia, kwa sababu yeye huvifanyiza kazi zaidi viungo vya utumbo, inavilazimisha kufanya zaidi kuliko uwezo wao, na anatumia nishati yake ya kusaga chakula isiyohitajika, kutupa nje sumu inayozidi na takataka – yeye huzidi mwili wake wote. Na ikiwa mazoezi haya yasiyofaa yanaendelea tena na tena, pia kula wakati wowote na wakati wote, kula kwa ajili ya kujifurahisha badala ya afya na nguvu, kama watu katika enzi hizi wamezoea kufanya, hatimaye viungo vya mwili haviwezi kutekeleza mahitaji hayo yasiyo ya maana. Hatimaye, wale wanaokula katika giza kama hilo, wanapaswa kupitia wakati wa taabu, na kumaliza maisha yao muda mrefu kabla ya kazi yao kukamilika, kabla ya manufaa yao kutumika. {EW: 40.2}

“ Heri kwako, nchi, mfalme wako akiwa mtoto wa watu, Na wakuu wako hula wakati ufaao, Ili makusudi wapate nguvu, wala si kwa ajili ya ulevi.” Eccles. 10:17. {EW: 41.1}

“ Mwenye haki hula akaishibisha nafsi yake; Bali tumbo la mtu mbaya litaona njaa. Mithali. 13:25. Wakristo wanapaswa kula kuishi, wala si kuishi kula. {EW: 41.2}

KULA KATI YA MILO

Chukulia umeacha chakula kidogo katika sahani yako ya kifungua kinywa, kisha wakati wa chakula cha mchana uongeze zaidi kwayo, lakini tena usitumie yote, na kurudia

hili mara kwa mara, siku baada ya siku. Je! Unaweza kufikiria jinsi sahani na chakula vitakavyoonekana na kunuka katika siku chache? Hata hivyo, mtu anayekula kati ya milo, anakula kabla ya chakula kutoka tumboni kilichochukuliwa hapo awali, anasababisha hali iliyo mbaya vilevile. {EW: 41.3}

Ikiwa haitapatiwa nafasi ya kumaliza kutoka kwenye mlo mmoja hadi ujao, tumbo ni lazima lichache na kuzalisha gesi na sumu, hivyo kwamba nishati kidogo hutolewa kutoka kwa chakula, mfumo lazima utumie kupoteza sumu. Badala ya kula chakula kati ya milo, bumburusha tumbo lako na maji safi kamili – kuza hamu nzuri ya tamaa kwa ajili ya chakula cha pili. Zaidi ya hayo, ikiwa baada ya muda unaoeleweka chakula chochote hakijaacha tumbo lako, badala ya kula tu kwa sababu wakati wa utaratibu wa kula chakula umekuja au tu kwa kuwa una njaa ya uongo, endelea kunywa maji ya joto hadi tumbo lako liwe nyepesi na hamu yako imesababisha. Njia sahihi za tabia njema ya kula hufanya mapato ya mtu kwenda mbali, kukuza afya, kuendeleza afya,kuongeza nishati, koleza pumzi, na kuendeleza ustadi. Ni faida gani bila kuwekeza! {EW: 42.1}

“Kuwa na utaratibu wa kula ni muhimu sana.Kunapaswa kuwa na muda maalum kwa ajili ya kila mlo. Katika wakati huu, acha kila mtu ale ambacho mfumo unahitaji, na kisha asichukue chochote zaidi mpaka chakula cha pili. Kuna wengi wanaokula wakati mfumo hauhitaji chakula, kwa vipindi visivyo na utaratibu, na kati ya chakula, kwa sababu hawana nguvu yakutosha ya

uwezo wa kupinga mwelekeo. Wakati wa kusafiri, baadhi ya watu huwa wanaguguna ikiwa chochote kinachoweza kuliwa kinapatikana. Hii ni haribifu sana. Ikiwa wasafiri wangeweza kula chakula cha kawaida na cha kuotesha, hawatajisikia sana wanyonge, wala hawataumia sana kutokana na ugonjwa. {EW: 42.2}

“Tabia nyingine mbaya ni ile ya kula kabla ya wakati wa kulala . Chakula mara kwa mara kinaweza kuwa kilichukuliwa, lakini kwa sababu kuna hisia ya ulegevu, zaidi ya chakula huliwa. Kwa kuzoea, haya mazoezi mabaya huwa tabia, na mara nyingi ushikiliwa imara ambapo udhaniwa ni vigumu kulala bila chakula. Kwa sababu ya kula chakula cha jioni ikiwa imechelewa, mchakato wa utumbo unaendelea kwa masaa ya kulala. Hata ingawa tumbo hufanya kazi daima, kazi yake haimaliziki vizuri. Usingizi mara nyingi unasumbuliwa na ndoto zisizofurahia, na asubuhi mtu huamka pasipokupumzika, na ladha kidogo kwa ajili ya kifungua kinywa.Tunapolala chini kupumzika, tumbo linastahili kuwa kazi yake yote imefanyika, kwamba hilo, pamoja na vyombo vingine vya mwili, vinaweza kufurahia mapumziko. Kwa watu wenye tabia ya kupungua, chakula cha jioni sana ni hatari sana. Pamoja nao usumbufu umetengenezwa mara nyingi ni mwanzo wa magonjwa ambayo huisha katika kifo. {EW: 43.1}

“Katika hali nyingi unyonge ambao husababisha hamu ya chakula huhisiwa kwa sababu viungo vya utumbo vimefanyishwa kazi sana wakati wa mchana. Baada ya kutupilia mbali

mlo moja , viungo vya utumbo vinahitaji kupumzika. Saa angalau tano au sita inapaswa kuingilia kati kati ya milo …. “- Ministry of Healing, uk. 303, 304. {EW: 43.2}

TABIA NZURI,USAFI NA ZOEZI HULETA AFYA NJEMA

Ili kushinda kusaga hafifu, kunywa maji ya joto saa moja kabla na masaa mawili baada ya vyakula. kula polepole na tafuna kabisa chakula chako, ukichanganya mate mingi kama iwezekanavyo. Daima ondoka kwa meza wakati ukiwa na njaa; na kwa njia zote weka utumbo wako wazi. Hatua tatu za matumbo kwa siku zinatetewa na mamlaka ya afya; si chini ya mbili. Tambua hatua hii, usiipite kwa uepesi, kwani hapa ndipo ambapo sehemu kubwa ya magonjwa inatoka. Haraka hudhuria biashara hii, kwa maana huwezi kumudu kufanya mwili wako tangi la kukusanya uchafu kwa urefu wowote wa muda. Ikiwa umevimbiwa, na unaumia kama matokeo, unahitaji kusafisha kwa usahihi, sio kwa harakati tatu za matumbo kwa siku, lakini kwa tano. Hata hivyo itachukua muda wa wakati kabla ya matokeo yoyote ya uponyaji dhahiri yanaweza kupatikana. {EW: 44.1}

Kumbuka, pia, kwamba mwili wako ni hema ya Bwana , ili ihifadhiwe ndani na nje. Nguo safi na kuoga mara mbili katika maji joto kwa wiki, na kumalizia maji baridi, pia kuoga haraka maji baridi au kuoga sifongo kila siku, ni muhimu – tani nzuri

kwa kuweka nje homa, na kusaidia kuwezana na kazi ya siku. {EW: 44.2}

Weka nyumba yako safi, ndani na nje, hasa sakafu, samani, na pembe za giza; na kumbuka kwamba makabati na vyoo visivyofunikwa na vyenye uchafu vinaua oksijeni. Kuwa na nyumba ya kuvutia na ya utaratibu – kila kitu mahali pake. Kumbuka kwamba usafi ni karibu na utauwa, na kwamba sheria-kama sheria na amri huhifadhi nishati, maana, na wakati. {EW: 45.1}

Na usisahau kwamba hata muhimu zaidi kwa afya ni maji safi, jua, hewa safi na zoezi la nje. Bustani ya nyumbani hutoa haya yote, na zaidi ya kusambaza meza na chakula kipya cha uhai, inahifadhi fedha, pia. Ndiyo, kazi ya bustani ya nyumbani inaweza hata kuwazuia watoto nje ya uovu na wakati huo huo kuwasaidia kuendeleza umbo lenye nguvu, tabia njema, na manufaa – kujifunza kuwa mwenye bidii. {EW: 45.2}

Kamwe usilale kwenye chumba chenye madirisha yaliyofungwa. Pumua kwa undani; kunywa maji wakati wote; vibaba vinne kwa siku si vingi sana kwa mtu mzima – glasi mbili tu kwa saa moja au zaidi kabla ya kifungua kinywa, tatu kati ya kifungua kinywa na chakula mchana, mbili kati ya chakula cha mchana na chajio, na wakati mwingine moja baada ya chakula cha jioni; zaidi katika hali ya hewa ya joto. {EW: 45.3}

Usiwe na tamaa sana kuepa jua. Daima kumbuka kwamba mawaridi na matunda hupata rangi zao zinazovutia tu wakati yanapatana moja kwa moja na mionzi

ya jua, na kuwa bila jua hakuna kitu kinachoweza kuendelea kuishi. Afya hufanya mtu awe mrembo, wakati maandalizi ya bandia kwenye sura iliyo na upungufu wa damu haifanyi kamwe. Lakini ikiwa sura inayokosa jua inavutia kwako, basi fikiria vizuri na ufanye uchaguzi wako kama unataka kuonekana vizuri au kujihisi vizuri. Aidha, unaweza kutumia kofia yenye ukingo mkubwa kufunika uso wako na bado kupata faida ya mionzi ya jua. {EW: 45.4}

Ni kwa sababu hakuna mtu anayeweza kujinyima mwenyewe masharti haya matatu (jua, hewa na maji), kwamba Muumba ametapanya dunia zaidi nayo kuliko zawadi nyingine yoyote, na ameyaweka kati ya urahisi wa viumbe hai kuyafikia. Haya ni mahitaji nafuu na muhimu zaidi ambayo upatikana. Ni bure kukaa mbali nao. {EW: 46.1}

Wale ambao wanakosa kuzingatia kanuni hizi za afya, hawawezi, bila shaka, tumaini kurejesha afya au hata kudumisha kwa kiwango chake cha sasa. {EW: 46.2}

MAZINGIRA YA KUVUTIA

Uumbaji wote wa Mungu umeundwa kwa ustadi na umevalizwa vizuri, husababisha tazamu za furaha na kuwaza kwa ndani kila wakati mtu anautazama. Yote haya alifanya kwa manufaa ya ubinadamu. Je, si kweli basi kwamba nyumba yako na mazingira yake hayaathiri afya yako tu bali pia wajihi wako?

mazingira yakupendeza huleta furaha, na furaha huleta afya. Kwa kutazama sisi hubadilishwa. Hakikisha, kwa hiyo, kwamba mabadiliko yako ni kwa ubora; basi utapata uzuri wa asili ukizingira nje maandishi yote ya bandia. {EW: 46.3}

MAISHA YA MJINI

Mwanadamu hakufanywa kuishi katika jiji la kisasa kulingana na upovu wa mtu, lakini katika bustani iliyovaa vizuri na kupandwa kulingana na mfano wa Muumba. Ndio, Bustani la Edeni lilikuwa tovuti la mfano wa mji. Ni tofauti gani kati yake na miji ya leo! Mtu yeyote anajua, bila shaka, kwamba wakati idadi kubwa ya wanyama wa nyumbani wanapofungiwa jinsi walivyo watu katika miji ya kisasa, wanakuwa chini ya magonjwa yote. Wanadamu hawajaachwa nyuma. Sio kwa kuzidilia kusema kwamba wale wanaoishi mijini wanaishi katika maduka ya Mauti ya kifo. Kwa hivyo, ikiwa unapaswa kuishi katika mji wa jiji, basi badala ya kubaki katika wilaya iliyojaa, basi nyumba yako iwe mbali na kama vile nyumba ya Edeni iwezekanavyo. Hii unaweza kufanya kwa kuwa na bustani nzuri na iliyotunzwa vizuri na mimea ya aina zote za kisanii iliyopandwa karibu na nyumba. {EW: 47.1}

Daima kumbuka kwamba maisha ya jiji ni bandia na sio mpango wa Mungu kwa watoto Wake leo zaidi kuliko ilivyokuwa kwa siku za Loti; kuwa laana na uharibifu

iliangamiza miji yote ya zamani, na kwamba hatimaye walizikwa ndani chini ya ardhi; kwamba maovu ya mji leo huzidi mabaya ya nyakati zote, na kwamba adhabu ni sawa leo kama ilivyokuwa jana; kwamba kama huwezi sasa kuondoka nje ya mji, na ikiwa unataka kuepuka adhabu yake na kupatikana kuwa unastahili kugawana baraka za baadaye na waaminifu, una kazi ya kufanya – lazima haraka au baadaye, kwa taarifa ya wakati , kukimbia mbali na nyuma yako dhidi yake. Hii lazima ufanye ikiwa umo ndani yake wakati wito unakukujia kama ulivyokuja kwa Loti. Ndio, alitoka, lakini kwa kupoteza gani! Huwezi kumudu kuchukua fursa ya kwendelea bora zaidi kuliko alivyofanya! {EW: 47.2}

FANYA KAZI NA PUMZIKA, MWAKA MZIMA

Muda, tunajua, umegawanywa katika sehemu mbili, usiku na mchana. Katika majira ya joto (majira ya kukuza na kukusanya mapato kwa majira ya baridi) siku si refu,lakini wakati wa majira ya baridi (majira ambapo hakuna kilimo kinachofanywa) usiku ni mrefu. Kanuni hizi za Kimungu zinaonyesha kwamba mtu anapaswa kuweka saa nyingi kufanya kazi wakati wa miezi ya majira ya joto kuliko anavyopaswa wakati wa miezi ya baridi. Na zinapaswa kuwa muda gani? – Inavyoonekana muda mrefu kama jua inapodumu. Ndio, mfano wa Mathayo 20: 1-17, pia, unasema wazi kwamba Bwana aliwaamuru watumishi Wake kuanza mapema na

kufanya kazi hadi mwisho wa siku, jua linapotua. {EW: 48.1}

Hivyo wakati njia ya asili ya maisha inahitaji muda mrefu wa kufanya kazi wakati wa miezi ya majira ya joto, inahitaji masaa machache ya kufanya kazi wakati wa miezi ya baridi – kila siku wastani wa masaa 12 ya kazi na masaa 12 ya kupumzika. Mtu anayekubaliana na mahitaji yote ambayo Ukweli hapa unapendekeza, anakubaliana na sheria za asili za kuwa kwake, na sheria zinazokuza afya nzuri na zinazoleta furaha ndani ya nyumba. Lakini kama yeye hupuuza sheria hizi, yeye hawezi bila shaka, kutarajia kupokea zaidi ya vibali vya uwekezaji wake. Na, pia, mtu anapaswa kuona wazi kwamba kiasi kamili cha kazi ni muhimu sana kwa afya njema kama ilivyo kiasi kamili cha kupumzika, kwamba mtu anapaswa kusawasisha nyingine; na kwamba kwa kiasi gani yeye hukiuka sheria hizi, kwa kiasi hicho atapata adhabu zinazoamuru. “Kwa kuwa wewe ume … kula kwenye mti,” tena anaonya Muumba, “… kwa jasho la uso wako utakula chakula, hata utakapoirudia ardhi.” Mwanzo 3: 17-19. {EW: 49.1}

Fikiria maisha yasiyo ya kawaida ambayo sasa ulimwengu unaishi! Unajaribu kujitahidi kuendelea kwa kazi ndogo na pumziko na kwa mzaha na kucheza kama iwezekanavyo. Unakula vyakula vilivyochapishwa na nje ya msimu, unakunywa pombe, kiroho, na vileo vilivywo na madawa kila siku nzima – Ni suza iliyoje! Ajabu kwamba bado ingali inaishi! Hakika, ni “nyonge, na yenye mashaka, na umaskini, na upofu, na

uchi ; “na bila kujua hali yake, inasema,” Mimi ni, tajiri, na nimeongezeka kwa bidhaa, na sihitaji kitu “! {EW: 49.2}

UTUMIZI WA VYOSHAJI

Vyoshaji vina nafasi yao kama vile vizimisho moto. Ingawa ni busara kuwa na kizimisho kilicho mkononi, ni bora kama huna haja ya kukitumia. Hivyo ni pamoja na matumizi ya vyoshaji – bora kuwa navyo katika kifua cha dawa, lakini bora usiwahi kuvitumia. Bomba la kuingizia dawa mkunduni, ikiwa linaweza kujibu madhumuni, ni bora kuliko vyoshaji, yaani, ikiwa shida sio juu zaidi kuliko koloni. {EW: 50.1}

Wengine hupata hata matokeo bora kutoka kwa kopo moja, au dogo, la maziwa yaliyokauka,au maziwa nusu na nusu ya juisi ya matunda kuliko kutoka kwa vyoshaji vya kibiashara; wengine kutoka glasi moja au mbili za maziwa tamu yaliyochukuliwa kati ya milo, na wengine bado hupata matokeo sawa au hata bora zaidi kutoka kwa mtindi wa maziwa. Dawa za kuharisha kama hizo si tu kutokuwa na madhara, lakini pia ni lishe bora. Zitapoteza athari zao ingawa, kama hizo zinachukuliwa siku baada ya siku. Kuzizungusha huleta matokeo zaidi ya kudumu. {EW: 50.2}

Mlo sahihi unapaswa kurekebisha kesi yoyote ya kuvimbiwa. Zambarau, tini, tarehe, mizeituni iliyokaushwa, na matunda mengine hayo hutoa matokeo mazuri. Anza na nusu ya dazani ya zambarau (imetafunwa vizuri) mwanzoni mwa mlo, kisha uendelee kuchanganya na vitu vingine vya chakula kama vile hapo awali vilivyoitwa. Wakati mwingine, maji ya limau ya moto kabla ya kifungua kinywa

ni pia safishaji ya fanisi wa matumbo. Maakuli yaliyotosha, hata hivyo,80% ya mboga iliyojumuishwa, na 20% ya nafaka, kama ilivyoelezwa hapo awali, itatibu kuvimba na magonjwa yanayotokea, kando na kudumisha afya njema. {EW: 50.3}

MAJI KATIKA EDENI

Tunaambiwa kuwa katika bustani ya Edeni, nyumba ya Kiungu iliyoundwa kwa mwanadamu, kulikuwa na lakini aina moja ya maji. Hayakuwa kutoka kwa kisima au kutoka paa, lakini kutoka chemchemi; ndiyo, ilitengeneza mto uliogilia bustani. Kwa wazi, basi, chemchemi ya maji ni ya asili, bora, kunywa. {EW: 51.1}

Lakini jihadharini na chemchemi za uongo, chemchemi ambazo hutoa, sio kutoka kwenye hifadhi safi, bali kutoka kwa shimo la kumwagia maji chafu ya dindi la mtu au tangi la kubebea maji chavu. Maji ya chemchemi kutoka vyanzo safi ni hata bora zaidi wakati yanapatikana kidogo chini zaidi kuliko chemchemi yenyewe, kwa sababu wakati yanapoteremka chini ya kilima, maji hupata Oksijeni, na hivyo nyepesi, na kando ya kuwa yanatakaswa zaidi, hupokea maisha ya ziada kama jua inapopiga juu yake. Maji yaliyofanywa kuwa mvuke na kugeuzwa, kama maji ya mvua, huibiwa madini yake yote; yamekufa. Na kwa vile sio maji yaliyotolewa katika nyumba ya Edeni, ni dhahiri kwamba kiasi fulani cha chumvi za madini ambacho kinaingizwa kwenye udongo na kinachukuliwa na maji ya chemchemi kama yanapopita juu au chini, lazima yawe na manufaa kwa mwili. {EW: 51.2}

UNAJUA NINI KUHUSU USINGIZI?

(KUTOKA THE READER’S DIGEST, JUNI, 1945)

Kati ya umri wa miaka 25 na 70 mtu wa kawaida hutumia miaka 15 akilala. Ukosefu wa usingizi umefanya wajumbe kupoteza vita, wagonjwa wa kushtuka wanapoteza akili zao, wake hupoteza waume zao. Kwa hakika uelewa wa usingizi ni muhimu kwa sisi wote, lakini ni wangapi wetu tunajua ukweli wa sayansi kuhusu hilo? Nini alama yako juu ya kauli zifuatazo, baadhi ni sahihi,

baadhi si sahihi? {EW: 52.1}

Walalaji wenye afya hawawezi kugaagaa na kugeuka.

Uongo. Kila mtu hubadilisha msimamo wake mara nyingi kwa sababu mipangilio ya misuli ya mwili ni kama vile hatuwezi kupumzika yote pamoja mara moja. Mabadiliko thelathini na tano usiku ni wastani. {EW: 52.2}

Usingizi unaoburudisha huja mapema.

Kweli. Uchunguzi wa Chuo Kikuu cha Colgate unaonyesha kuwa faida nyingi za usingizi zimepatikana kikamilifu mwishoni mwa masaa machache ya kwanza. {EW: 52.3}

Ikiwa utalala masaa sita badala ya nane, lazima utatumia nishati zaidi siku ijayo kufanya kazi sawa.

Kweli. Vipimo vya maabara vinaonyesha kwamba tunatumia hadi asilimia 25 zaidi ya kalori ili kulipa fidia kwa usingizi uliopotea. {EW: 52.4}

Kutengeneza usingizi uliopotea tunapaswa kulala zaidi masaa machache kwa siku kadhaa kwa mfululizo.

Uongo. Usingizi wa kawaida wa usiku mmoja utatupa urejesho wote ambao usingizi wa ziada unaweza kuleta. {EW: 52.5}

Kulala na mtu hufanya usingizi wa kupumzika kuwa mgumu zaidi.

Kweli. Mwendo mdogo wa kuzunguka kwa mtu mwingine hutuzuia kuzama kwenye usingizi wa kina na wa kupumzika zaidi. {EW: 53.1}

Watu ambao wanaweza kuendelea na usingizi mdogo sana ni miongoni mwa wenye nishati zaidi.

Uongo. Napoleon na Edison walienda na usingizi wa masaa machache usiku, lakini walichukua usingizi kidogo wakati wa mchana. Katika kipindi cha saa 24 walionekana wamelala muda wa kawaida. {EW: 53.2}

Ukosefu wa usingizi peke yake inaweza kusababisha ugonjwa hatari sana.

Kweli. Wanyama hufa kwa haraka zaidi kutokana na ukosefu wa usingizi kuliko ukosefu wa chakula. {EW: 53.3}

Tunaanguka kabisa usingizini na pia kuamka katika mgawanyiko mmoja wa sekunde.

Uongo. Tunapokuwa katika nusu ya usingizi, labda mwanzoni au mwisho wa usiku, tunapita muda ambapo hatuwezi kuzungumza lakini tunaweza kusikia sauti. Nguvu yetu ya kutembea basi imelala, lakini uwezo wetu wa kusikia huko macho. {EW: 53.4}

Kulala upande wa kushoto unakaza moyo.

Uongo. Haifanyi tofauti kama mtu wastani analala nyuma yake au kwa upande wowote. {EW: 53.5}

Kunywa vinywaji vya moto kabla ya kwenda kulala ni mojawapo ya njia bora za kuhakikisha usingizi mzuri.

Uongo. Shinikizo la vinywaji kwenye kibofu husababisha kutokuwa na utulivu. Ni kiasi kidogo tu cha vinywaji vinapaswa kunywewa wakati wa jioni ikiwa unataka kupita usiku wa kupumzika. {EW: 53.6}

Si afya kulala katika majira ya joto na kipepeo cha umeme kikiwa kinawaka kwenye chumba.

Uongo. Ikiwa kipepeo kimegeuzwa kwenye ukuta ili kuepuka upepo na kuwekwa kwenye kitambaa gandamizo kizito kufyonza kupata sauti, itaboresha nafasi zako za usiku unaofaa. {EW: 54.1}

Uchovu wa kimwili unafanya kuwa vigumu kupata usingizi.

Kweli. Kuoga na maji moto ni pengine njia bora ya kupunguza mvutano unaotokana na zoezi sana lisilozoeleka kabla ya kwenda kulala. {EW: 54.2}

Kitu kibaya zaidi kuhusu kukosa usingizi ni wasiwasi juu ya athari zake kwa kazi siku keshoye.

Kweli. Dr Donald A. Laird, ambaye alisoma tabia za usingizi katika Chuo Kikuu cha Colgate, anashauri kwamba wakati usingizi ni vigumu unaamua kuamka baadaye siku ya pili. Ukijua kwamba una muda mwingi wa kupumzika, utachukuliwa na usingizi rahisi. {EW: 54.3}

Godoro na chemchemi zinapaswa kuwa za wororo wa wastani ili kuhakikisha usingizi unaopumzisha zaidi.

Kweli. Kitanda nyororo sana ni adui mbaya zaidi wa usingizi mtamu, kitanda kigumu karibu kama kibaya. {EW: 54.4}

Usingizi kidogo baada ya chakula cha mchana ni kiwiwa sawasawa cha kujifurahisha nafsi na hupunguza ufanisi wa mtu.

Uongo. Mafunzo katika Chuo cha Stephends , Missouri, uonyesha kwamba wakati wanafunzi walilala kwa saa baada ya chakula cha mchana kumbukumbu zao za elimu zilikuwa za juu kuliko wakati walipokuwa wakitumia wakati kwa kujifunza. {EW: 54.5}

Jitihada za akili ni maandalizi mabaya zaidi kwa kupata usingizi.

Kweli. Jioni yenye kufifia, kumalizika kwa kutembea ili kupoteza misuli yako, ni maandalizi mazuri ya kulala. {EW: 54.6}

JE MKRISTO ANAPASWA KUJUA NINI?

Hadi sasa kanuni hizi za afya zilizofunuliwa na Mungu zinazungumza kwa sauti kubwa kwamba idadi kubwa ya Wakristo ambao wamewahi kuomba kwa afya lakini kamwe hawafanyi chochote ili kurekebisha tabia zao mbaya, wanapoteza pumzi yao tu. Sasa, ingawa, kumekuja wakati unaofaa, wakati wa heri, kwa kila mmoja kutambua kuwa ni kwa kinaya kujaribu kumshawishi Bwana kwamba miili ya wenye dhambi inapaswa kufanywa kamili, lakini sheria zake za afya zimepuuzwa au kuwekwa kando! {EW: 55.1}

Wakristo wote wanapaswa sasa kuamka kwa kutambua kwamba kuombea afya sio kazi yao pekee; kwamba wao kutofanya kitu zaidi kuliko kuomba, na kutofanya kitu ila kumsikiza mhubiri, sio tu kufanya miili yao ugonjwa, lakini pia kuweka mawazo yao kuzembea na roho zao katika giza la Ukweli unaoendelea. Mtu yeyote anayeweka katika mabega ya daktari mzigo mzima wa afya yake, na kwa mabega ya mhubiri mzigo mzima wa ustawi wake wa kiroho, hapokei afya wala ukweli. Kila mmoja lazima abebe jozi yake mwenyewe ili awe mwenye haki kwa nafsi yake mwenyewe. {EW: 55.2}

Kwa njia inayofuata ambayo wanachama wa kanisa kama mwili wanaweza kurejesha afya zao za kimwili na za kiroho, Bwana anauliza swali na kisha kujibu Mwenyewe: {EW: 55.3}

Je! Siyo kuwagawia wenye njaa chakula chako, na kuwaleta maskini

waliotupwa nje nyumbani kwako? Umwonapo mtu aliye uchi, umvike nguo; wala usijifiche na mtu mwenye damu moja nawe? Ndipo nuru yako itakapopambazuka kama asubuhi, na afya yako itatokea mara; na haki yako itakutangulia; utukufu wa Bwana utakufuata nyuma ukulinde. Ndipo utaita, na Bwana ataitika; utalia, naye atasema, Mimi hapa. {EW: 55.4}

“ Kama ukiiondoa nira; isiwepo kati yako, wala kunyosha kidole, wala kunena maovu; na kama ukimkunjulia mtu mwenye njaa nafsi yako, na kuishibisha nafsi iliyoteswa; ndipo nuru yako itakapopambazuka gizani; na kiwi chako kitakuwa kama adhuhuri. Naye Bwana atakuongoza daima, ataishibisha nafsi yako mahali pasipokuwa na maji, na kuitia nguvu mifupa yako; nawe utakuwa kama bustani iliyotiwa maji, na kama chemchemi ambayo maji yake hayapungui. Isa. 58: 9-11. {EW: 56.1}

Hii ilihitaji sana mradi wa kuwajali maskini na wagonjwa, ulioitwa na Yule ambaye anatupenda sisi wote, tunaweza, tunaamini, sasa kusimamiwa kama ilivyokuwa siku za manabii: kwa uaminifu wazaka ya pili ya inayotolewa na watu wanaotambua kuwa ni bora kutoa kuliko kupokea, – bora, kwa kweli, kuwasaidia wengine kuliko kukua wengine kuwasaidia; kwamba yeye anayepeana ako na furaha zaidi kuliko yeye anayepokea. Kwa mfano, kila Mkristo anapaswa kuamua kuwa bomba la maji, bomba ambalo kila hutoa na bado haliwezi kuwa tupu, badala ya

bomba la maji taka ambalo linapokea kamwe na haliwezi kujazwa. {EW: 56.2}

Ugonjwa na kifo kati ya watu waaminifu wa Mungu hauwezi,hata hivyo,kupotea kabisa kabla ya wakati na ujuzi wa Ukweli huleta utimilifu wa Isaya sura ya 33 na 35: {EW: 57.1}

“Angalia Sayuni, mji wa sikukuu zetu; macho yako yatauona Yerusalemu umekuwa kao la raha; hema isiyotanga-tanga; vigingi vyake havitang’olewa, wala kamba zake hazitakatika. {EW: 57.2}

“ Bali huko Bwana atakuwa pamoja nasi, mwenye adhama; mahali penye mito mipana na vijito, pasipopita mashua na makasia yake; wala hapana merikebu ya vita itakayopita hapo. Kwa maana Bwana ndiye mwamuzi wetu; Bwana ndiye mfanya sheria wetu; Bwana ndiye mfalme wetu; ndiye atakayetuokoa.Kamba zako zimelegea; hawakuweza kukaza sana shina la mlingoti wao; hawakuweza kulikunjua tanga; ndipo mapato ya mateka yaligawanywa, hata wachechemeao walipata mateka.. {EW: 57.3}

“ Wala hapana mwenyeji atakayesema, Mimi mgonjwa; watu wakaao humo watasamehewa uovu wao.” … “ Ndipo macho ya vipofu yatafumbuliwa, na masikio ya viziwi yatazibuliwa. Ndipo mtu aliye kilema ataruka-ruka kama kulungu, na ulimi wake aliye bubu utaimba; maana katika nyika maji yatabubujika; na vijito jangwani. {EW: 57.4}.

“ Na mchanga ung’aao mfano wa utakuwa ziwa la maji,

, na nchi yenye kiu itakuwa chemchemi za maji; katika makao ya mbweha, walipokuwa wamelala, patakuwa na majani, pamoja na mianzi na manyasi. Na hapo patakuwa na njia kuu, na njia, nayo itaitwa, Njia ya utakatifu; wasio safi hawatapita juu yake; bali itakuwa kwa ajili ya watu hao; wasafirio, wajapokuwa wajinga, hawatapotea katika njia hiyo.” {EW: 57.5

“ Hapo hapatakuwa na simba, wala mnyama mkali hatapanda juu yake; hawataonekana hapo; bali waliokombolewa watakwenda katika njia hiyo. Na hao waliokombolewa na Bwana watarudi, watafika Sayuni wakiimba; na furaha ya milele itakuwa juu ya vichwa vyao; nao watapata kicheko na furaha, huzuni na kuugua zitakimbia. “ Isa. 33: 20-24; 35: 5-10. {EW: 58.1}

IMANI MUHIMU KATIKA AFYA NJEMA

mwisho wa mguso wa maisha kamilifu, hata hivyo, ni imani: imani kwamba umethibitisha na kupata njia zako kuwa njia za Mungu, kwamba kile unachofanya ni bila shaka bora zaidi kwa Uunngu ambacho kiko, kwamba ni jambo ambalo litakusaidia wewe zaidi, na kuwa tayari linakusaidia, na kwamba hautawahi kushindwa kamwe; imani kwamba Yule anayesimamia mambo yote, madogo na makubwa, ni msaidizi wa meli unayopanda, na kwamba ana uwezo wa kukuweka kwenye pwani ya afya, furaha, na amani, – ndiyo, hata kwenye pwani za milele za Paradiso . Kwa hili una uhakika kwa sababu unafanya yote kujua Ukweli na kuzingatia

mahitaji yake , ingawa dhidi ya tamaa zako za asili, na mapenzi yako binafsi. {EW: 58.2}

Kumbuka kwamba imani huondoa milima mikubwa, wakati kutokuamini kunaleta maangamizo makubwa. “Kama ulivyoamini, na hivyo ifanyike.” “Amini kwamba mnayapokea, nayo yatakuwa yenu.” Matt. 8:13; Marko 11:24. Usiseme kamwe mashaka, kamwe usizoee kugombana au kuzungumza juu ya ugonjwa wako. Wacha mazungumzo yako yawe yakijenga, kamwe si kuvunja. {EW: 59.1}

KIPIMO CHA MAABARA NA MAONI YA MWANAMAAKULI

Uchunguzi na maoni yafuatayo umefanywa na kufafanuliwa na vyanzo hivi: Mganga wa kisasa wa nyumbani, na Pac. Vyombo vya habari vya Pub. Assn .; Shule ya Uuguzi wa Chicago; elimu yakupambanua vyakula na jinsi vinavyohusiana na afya ya mwili katika Kliniki, na Risley na Walton, Kemia ya Chakula na Lishe na Sherman; Uteuzi wa akili wa Chakula, na Hifadhi ya HF ya awali, New York City NY; Watoto Wetu, na Dk. Herman N. Bundesen . {EW: 59.2}

MAJI NA MATUMIZI YAKE

Mwili wa mwanadamu umeundwa na asilimia 67% ya maji. Mtu anaweza kuishi kwa majuma bila chakula; lakini hawezi kuishi bila maji kwa muda mrefu kuliko kutoka siku tatu hadi tano. {EW: 59.3}

Maji ni chombo ambacho michakato yote ya mwili inabebwa mbele. Mtu wa wastani anahitaji karibu glasi sita za maji kwa siku. Watu wengi hunywa kidogo sana,

na wakati usiofaa. Usinywe kwenye chakula au kujaribu kuosha chini chakula chako. {EW: 59.4}

Maji hufanya sehemu kubwa ya seli, hubeba chakula kwenye tishu, na huondoa taka. Ni sehemu kuu ya juisi ya kutuliza tumboni, na inatengeneza joto la mwili. {EW: 60.1}

Maji yanayofaa kwa ajili ya matumizi ya binadamu lazima yawe wazi, ya ladha nzuri, na siyo ngumu sana. Inapaswa kuwa huru kutokana na madini yenye sumu, jambo la kikaboni, na bakteria. {EW: 60.2}

Maji ngumu yana kiasi kikubwa cha madini yaliyochanganyika kuliko maji ya laini. Maji magumu zaidi hutoka kwenye visima vya kina. {EW: 60.3}

Maji huharibiwa urahisi, na ni mojawapo ya sambazaji za kawaida za homa mbaya matumboni na kipindupindu. Ikiwa kuna shaka yoyote kuhusu usafi wake, inapaswa kuwa chini ya utakaso. Mchakato rahisi zaidi na wa kuaminika wa utakaso nyumbani, ni kuchemsha. Vitu vinavyoitwa Vichujio vianavyoshikilia kwenye mabomba ya maji vinatoa tu usalama wa uongo. Chujio kubwa la mchanga huondoa bakteria zote zinazodhuru. {EW: 60.4}

KAZI YA CHAKULA

Protini hutoa nyenzo za kujenga, ukuaji, na matengenezo, mafuta na kabohaidreti hutoa joto na nishati. Kwa wazi, wale ambao tayari wamekua, na ambao hawajitahidi kufanya kazi ili waweze kutengeneza nyenzo, wanahitaji protini za chini kuliko wengine; na wale wanaoishi katika hali ya hewa ya joto, na ambao hawafanyi kazi kwa bidii wanahitaji vyakula kidogo vya kabohaidreti

kuliko wengine. Wakati hayo ya mwisho hayatoshi, basi protini hutumiwa kwa nishati, lakini wakati wa ziada, basi huhifadhiwa katika mwili kwa namna ya mafuta, chanzo cha nishati ya dharura. {EW: 60.5}

KALORI

Gramu moja ya mafuta huzalisha 9.3 kalori

Gramu moja ya protini ya huzalisha 4.1 kalori

Gramu moja ya kabohaidreti huzalisha 4.1 kalori

Mahitaji ya kalori hutofautiana na umri, aina ya kazi, na jinsia. {EW: 61.1}

Kwa mujibu wa Forchheimer , mahitaji ya jumla ya nishati kwa mtu mwenye uzito wa paundi 154, bila harakati yoyote ya hiari, inatoka kalori 1450 hadi 1820. Wagonjwa ambao hawawezi kutoka kitandani, hata hivyo, hawajawahi kupumzika kabisa, isipokuwa wakati wa usingizi, na kwa hiyo thamani ya nishati ya chakula chao haipaswi kuanguka chini ya kiwango hiki cha chini, isipokuwa kuwa chini ya hali maalum na kwa muda mfupi. {EW: 61.2}

Kalori ya kila siku inayohitajika kwa mtu chini ya hali tofauti ni kama ifuatavyo: {EW: 61.3}

Kufanya kazi ya misuli ngumu sana

5500 kalori

Kazi ya misuli ya wastani

3400 kalori

Kazi ya misuli nyepesi na kadirifu

3050 kalori

Kazi ya misuli nyepesi

( isiyohusisha)

2700 kalori

Isiyo ya misuli

2450 kalori

Mtu ambaye ako na kilo zaidi anahitaji kupunguza vyakula vya kuzalisha uzito na

kuweka kikamilifu ndani ya mipaka ya mahitaji yake ya chini ya kalori. {EW: 61.4}

Mtu aliye na uzito wa chini anahitaji chakula kilichotosha bora, na mahitaji kamili ya kalori. {EW: 62.1}

Mtu wa kawaida katika kazi anahitaji wastani wa kalori 3,000 kila siku. Hata hivyo, kuna tofauti kubwa ya maoni kati ya wasomi wa elimu ya kupambanua vyakula na jinsi vinavyohusiana na afya ya mwili kwa kiasi kikubwa cha protini, kabohaidreti, na mafuta yanayohitajika kwa chakula kilichojitosheleza vizuri. Pengine mtu mwenyewe ataweza kuamua kwa uzoefu. {EW: 62.2}

MADINI

Chumvi za madini ni:

1. kalsiamu

2. magnesiamu

3. potasiamu

4. sodiamu

5. fosfati

6. sulfate

7. kabonati

8. Kloridi

9. chuma

10. Iodini

Vyakula vilivyotengenezwa kwa kiasi vimenyanganywa madini haya muhimu. Hii inaonekana wazi wakati unga mweupe unalinganishwa na ngano nzima, na mchele uliokatuka na mchele wa kahawia: {EW: 62.3}

Asilimia ya majivu

Nyeupe .50

Ngano nzima 1.75

Mchele uliokatuka.40

Mchele usiokatuka 1.00

Vyakula vifuatavyo ni vyanzo muhimu vya kalsiamu, fosfati, na chuma: {EW: 62.4}

Maziwa ya mlozi , kamili

shayiri

maharage , kavu

mkate , mzima

ngano

kibolili

tarehe

kiini cha yai

tini , kavu

Aina ya kunde , kavu

Unga wa nafaka kama shayiri , kavu

mizeituni

karanga

mbaazi , kavu

zabibu

vichwa vya mboga kigogo kama muhogo

jozi

ngano

ngano wishwa

Kalisiamu hasa inapatikana katika: {EW: 63.1}

lozi

maharage , kavu

kibolili

kiini cha yai

tini , kavu

aina ya dengu , kavu

maziwa , kamili

chakula cha nafaka kama shayiri ,

mizeituni kavu

karanga

mbaazi , kavu

zambarau

vichwa vya mgoga kidogo kama muhogo

jozi

ngano wishwa

Phosphate hasa ilipatikana katika: {EW: 63.2}

Lozi

shayiri

maharagwe kavu

yai , pingu

mbaazi , kavu

jozi

ngano nzima

aina ya dengu , kavu

chakula cha nafaka kama shayiri karanga

zabibu

ngano wishwa

Chuma hasa hupatikana katika: {EW: 63.3}

maharage , kavu

ngano wishwa

kiini cha yai

mboga za kijani

ngano

Madini mengine yana vyanzo vyao vya chakula kama ifuatavyo: {EW: 63.4}

sodiamu potasiamu

mikate za karanga

matunda

chumvi ya kawaida

Mboga

maziwa

sukari nguuru

wikidata

Magnesi

maharagwe

viazi sukari

nafaka

mananasi

viazi

sulfuri

gluten

maharage ya soya

(Tunaweza kutarajia kuwa katika afya na juu ya chakula cha kawaida mahitaji ya sulfuri hufunikwa wakati ugavi wa protini ni wa kutosha.)

Kama kanuni thamani inayoweza kutambulika ya Iodini iko katika: {EW: 64.1}

ndizi

viazisukari

mbaazi za kijani

kabichu

tikiti maji

mboga kama figili

nyanya

mboga kidogo kama muhogo

Ambapo iodini inakosa katika udongo pia haipo katika maji. Katika maeneo hayo tezi hukua zaidi kuliko mahali pengine. {EW: 64.2}

OKSIJENI NA MATUMIZI YAKE

Mtu anaweza kuishi kwa majuma mingi bila chakula, kwa siku kadhaa bila maji; lakini dakika chache bila oksijeni. Oksijeni inafanya uwezekano wa matumizi ya chakula. Ni isiyo na harufu, isiyo na utamu, gesi isiyo rangi, yenye uzito kidogo kuliko hewa. {EW: 64.3}

Katika mchanganyiko wa kemikali na hemoglobini, oksijeni inabebwa katika mkondo wa damu. Oksijeni hujenga elementi inayotoa

joto na nishati. Hivyo upungufu wa damu hupunguza nishati. Ni muhimu tu kuwa na ugavi mwingi wa oksijeni safi kama ilivyo kukua na utoaji mwingi wa elementi za chakula. {EW: 64.4}

KARODI

Vyakula vya wanga ya kaboni ni vyakula visivyo na nitrojeni. Kabohaidreti zina kaboni, hidrojeni, na oksijeni. Nishati yao hutumiwa na mwili ama kwa namna ya kazi au joto. Nazo ni pamoja na mboga zote na matunda yenye labda wanga au sukari. Wale ambao huzalisha nishati zaidi ni: {EW: 65.1}

nafaka

asali

sukari

viazi

Vyakula vyote vya wanga vinahitaji kiasi kikubwa cha moto kupika kuliko vyakula vingine, kwa sababu wanga huzungukwa na kifuniko ambacho hakiwezi kutulizwa tumboni wakati kibivu.

Vyakula vikuu vya wanga ni: {EW: 65.2}

artichokes

shayiri, asili iliyo kahawia

maharage , kavu

mkate

nafaka

Unga aina mbalimbali

Aina ya dengu

mbaazi

viazi

zambarau

malenge

mchele

spageti, ngano nzima

MAFUTA

Mafuta yana thamani kubwa ya chakula kwa vyakula vyote, karibu mara mbili na nusu bora kama ile ya kabohaidreti. {EW: 65.3}

Mafuta ya kanuni ni: {EW: 66.1}

mafuta ya lozi

parachichi

mafuta ya nazi

mafuta ya kamba

mafuta simsim

mtindi

kiini cha yai

mafuta ya mizeituni

mafuta ya karanga

mafuta ya maharagwe ya soya

PROTINI

Protini ni vyakula vya nitrojeni, na hutolewa hasa kutoka: {EW: 66.2}

mayai

mbaazi

nafaka

maharagwe ya soya na maharage mengine

maziwa

karanga

Ingawa haipatikani kwa urahisi kama Kabohidrati, vyakula hivi vinatoa nishati na kujenga mwili. {EW: 66.3}

VITAMINI

Ingawa hatujaelewa kabisa vitamini, lakini kwa ujumla huzingatiwa kuwa ni kudumisha afya, na kuzuia ugonjwa wa kuvimba, pellagra, ugonjwa kama safura, na magonjwa mengine. {EW: 66.4}

Vitamini A huingiana katika mafuta, na ingawa kuiweka wazi na oksijeni huiharibu, haipati dhuruma na joto. {EW: 66.5}

Ukosefu wa vitamini A huchelewesha kukua kwa kasi, kuongezeka kwa uwezekano wa maambukizi, hasa ya mapafu, pua, na macho, kutokuwa na uwezo wa kuona vizuri usiku, na hufanya ngozi na nywele kavu na naya kutisha. {EW: 66.6}

Mahitaji ya kila siku ya vitamini A ni kuhusu vitengo 7000. Orodha zifuatazo zinaonyesha vyanzo bora vya vitamini A: {EW: 66.7}

Wakia moja ya vitengo

Mchicha huwa karibu na 3000

karoti , ghafi “ “ 1000

jibini “ “ 1000

saladi yenye majani “ “ 500

siagi “ “ 600

bawa “ “ 700

Vyanzo vingine vya vitamini A, ni:

Apricots; artichokes; asparagus njano; parachichi; ndizi; maharagwe; kijani cha beet; machungwa; broccoli; Vikundi vya Brussels; cantaloupes; celery; nafaka isiyofunguliwa; mlo wa njano njano; dandelion ya njano; tarehe; escarole; maharagwe ya kijani; kai ; machungwa; parsley; pesa; mbegu za njano; mbaazi, kavu; mananasi; prune; viazi vitamu; nyanya; nyanya, njano; vidole vya mboga kidogo kama muhogo; cress maji. {EW: 67.1}

Vitamini B tata ni pamoja na vitamini B1 au thiamine, vitamini B2 au riboflavin, na vitamini B6 au asidi ya nicotiniki. Kuhusu mahitaji ya kila siku hakuna ujuzi sahihi. Ukosefu wa vitamini hizi husababisha pellagra, ugonjwa kama safura, kupoteza hamu ya kula, midomo mbaya, kutosagika katika matumbo na kuvimbiwa na kukua kwa kuliochelewa. {EW: 67.2}

Vyakula vyenye vitamini B tata ni:

Maharage, figo nyekundu;

maharagwe, soya; kabichi; karoti; nafaka, nafaka nzima; jibini; mayai; unga, ngano nzima; kale; kijani ya haradali; karanga; mbaazi, safi ya kijani au kavu; prune; mchicha; juisi ya nyanya; vidole vya turnip; ngano ya ngano; chachu ya brewer. {EW: 67.3}

Vitamini B1 au thiamini, ni vitamini vya kupambana na maumivu ya neva. Inapatikana hasa katika nafaka nzima na karanga. Alkalis na joto huipunguza nguvu, na hivyo ni bora kupatikana kutoka vyakula bichi. {EW: 68.1}

Mahitaji ya kila siku ya vitamini B1 kwa watoto wachanga ni karibu vitengo 50, na karibu vitengo 250 kwa watu wazima. Mahitaji ya kila siku kwa mama wakati wa ujauzito ni vitengo 600 au zaidi. {EW: 68.2}

Vyanzo bora vya vitamini hivi ni: {EW: 68.3}

Aunsi moja ya vitengo

mbegu za ngano ina karibu 200

zambarau “ “ 20

karanga “ “ 60

mchicha “ “ 20

maziwa ya kimea “ “ 50

mahindi ya kibati 15

mkate wa ngano nzima 22

lozi 25

Vyanzo vingine vya Vitamini B1 ni:

Tofaa; parachichi; ndizi; kibolili; tarehe; mazabibu;

beans, kijani; fiwi; beans, navy; beets; mazao ya brussels ; cantaloupe; karoti; saladi; vitunguu; parsnips; pea; mananasi; plamu; machenza. {EW: 68.4}

Vitamini C ni vitamini yenye kinga ya ugonjwa wa kuvimba ufisi na kutoka damu kama kiseyeye, na pia huitwa Cecvitamic Acid au Ascorbic Acid. Hupatikana hasa katika matunda ya mlimau na hata kama ina uwezo wa kuchanganyika katika maji, inafifishwa na oksijeni au alkali. {EW: 69.1}

Ukosefu wa vitamini C husababisha ugonjwa wa kuvimba ufisi wa kutoka damu kama kiseyeye, kidonda na kuvimba kwa viungo, na tabia ya kupoteza damu. Mahitaji ya wastani yanayohitajika kila siku ni vitengo 300 kwa watoto wachanga na vitengo 1000 kwa watu wazima. {EW: 69.2}

Vyanzo vyao kuu ni:

Aunsi moja ya vitengo

juisi ya machungwa ina karibu 250

ndimu “ “ 250

balungi “ “ 250

kabichi ghafi “ “ 150

juisi ya nyanya “ “ 100

juisi ya strouberi “ “ 100

kranberi “ “ 80

juisi ya mananasi “ “ 40

Vyanzo vingine vya vitamini C:

tufaha; asparaga mpya; parachichi; ndizi; maharagwe, kijani; viazisukari kijani; endive; sukuma; saladi; vitunguu; mapichi. {EW: 69.3}

Vitamini D ni vitamin inayozuia kuathiriwa na chirwa, na chanzo chake kikuu ni jua. Ukosefu wa vitamini hii husababisha chirwa, kuchelewa kumea meno, miguu ya upinde, kuvimba kwa tumbo, na udhaifu. Mahitaji ya wastani ya kila siku kwa watoto wachanga ni kutoka vitengo 500 hadi 1000, na kutoka vitengo 500 mpaka 600 kwa watu wazima. {EW: 70.1}

Mbali na jua, vitamini hii inapatikana hasa katika:

Matone 5 ya viosterol katika mafuta ina vitengo 800

Wakia moja ya kiini cha yai ina karibu vitengo 50-100

Wakia moja ya mtindi ina karibu vitengo 25. Inatumiwa kuzuia chirwa na magonjwa mengine ya mfupa, kama vile osteomalacia na kutoelewana baada ya mvunjiko, kifafa kwa watoto, na ugonjwa wa yabisi kavu. {EW: 70.2}

Wanasayansi na wataalamu wa watoto, pamoja na wataalam wa afya Duniani kote, husisitiza kwamba kila mtoto na kila mtoto anayekua lazima awekwe nje kwa jua kila siku ikiwezekana. Lakini kwa kuwa watoto hawawezi kupata jua ya kutosha katika maeneo mengine ya Marekani katika wakati wa miezi mingi ya mwaka, wanaweza kuhitaji viosterol au maandalizi mengine ya vitamini “D” kuanzia Septemba hadi Juni, na kwa siku zingine zote

wakati hawawekwi kuota ikiwa mavazi yao mengi yametolewa. {EW: 70.3}

Rekodi za afya zinaonyesha kwamba idadi ya magonjwa ya watoto na vifo vyao huanza kupanda mwanzoni mwa msimu wa baridi – kwa sababu ya baridi, mkamba, nyumonia, na mafua. Hii inaweza kuwa kutokana na ukosefu wa jua au vitamini D. {EW: 71.1}

Vitamini E ni vitamini ya kuzuia kutokuwa na uwezo wa kuzaa. Ni mumunyifu katika mafuta, na haiathiriwi na kwa kuchoma au kupikia. Ukosefu wa vitamini hii husababisha utoaji mimba wa kawaida na kutokuwa na uwezo wa kuzaa. {EW: 71.2}

Chakula cha kawaida kinapatiana vitamini E yote ambayo inahitajika, lakini wakati wa kutolewa mimba mara kwa mara, utoaji wa ziada wa vitamini E unaweza kuwa muhimu, ingawa mahitaji ya wastani hayajulikani. {EW: 71.3}

Vyanzo bora vya vitamini E ni:

Mafuta ya mbegu ya pamba; mafuta ya mbegu ya ngano; mafuta ya mbegu ya mchele; mbegu za nafaka nzima; mboga za majani. {EW: 71.4}

Vyanzo vyema kabisa vya Vitamini E:

Maziwa; mafuta ya mboga; nafaka kama shayiri; kiini cha yai; mahindi; mbaazi. {EW: 71.5}

Vitamini K, vitamini vya vilia, hutengeneza prothrombin. Kiwango cha wastani cha kila siku hakijulikani. {EW: 71.6}

Inapatikana katika: mchicha na mboga zingine za majani;

njegere; nyanya; nafaka; kabichi; mafuta ya maharagwe ya soya; nafaka. {EW: 71.7}

Vitamini hii huzuia kuzuia damu kwa watoto wachanga na wakati wa magonjwa ya jaundi na magonjwa mengine ya ini na matumbo, ingawa haijaonekana kuwa na manufaa katika hemophilia na menorrhagla . {EW: 72.1}

Vitu vingine vingine vya vitamini ambavyo vimechunguzwa kwa sehemu tu na kuelezewa ni kama vifuatavyo: {EW: 72.2}

Vitamini K kutoka juisi ya majani ya bluu, ambayo inaonekana kusababisha ukuaji wa haraka zaidi. {EW: 72.3}

Vitamini P. au mbalungi inasaidia katika purpura na aina fulani za damu, na hutolewa kutoka ganda la limau. {EW: 72.4}

Vitamini F. kutoka asidi ya mafuta, inaonekana kukuza ukuaji. {EW: 72.5}

VYAKULA VYA ASIDI NA ALKALI

Ikiwa tishu na maji maji ya mwili huwa chini ya alkali, kiasi kikubwa cha vyakula vya alkali vinahitajika. {EW: 72.6}

Ingawa kranberi, zambarau lililokaushwa, na tunda kama zambarau hutoa majivu ya alkali, huongeza asidi ya mkojo. Kwa upande mwingine, ingawa ndimu na machungwa ni asidi, kusagika kwa chakula tumboni huyafanya kuwa alkali na badala ya kuwa inatengeneza asidi , huwa yakutengeneza alkali . {EW: 72.7}

VYAKULA VYA KUTENGENEZA ALKALI

alfalfa , poda; vidonge vya alfalfa; chai ya alfalfa; mlozi;

siagi ya mlozi; tufaha; aprikoti; aprikoti, zilizokaushwa kwa jua; artichokes; parachichi; ndizi, zilizoiva; ndizi zilizokaushwa; fiwi, beans, string; maharage, wax;; maharage, kidney; beets; juisi ya beet; majani ya beet; machungwa; juisi ya blackberry; blueberries; juisi ya bluu; broccoli; mchuzi, potasiamu; mchuzi, mboga; siagi; kabichi, nyekundu; kabichi, nyeupe; cantaloupe; karoti, mbichi; karoti huzingatia; juisi ya karoti; kibolili; celery; juisi ya celery; vifungo vya celery; poda ya celery; cherries; juisi ya cherry; mbadala za kahawa za chicory; nazi; nazi; Maziwa ya unga; bidhaa za nazi; cranberries; matango; currants; currants, kavu ya jua; dandelions; tarehe, kavu ya jua; mbilingani; endive; tini; Tini, Smurna; Tini, kavu ya jua; vitunguu; juisi ya vitunguu; unga wa kitunguu Saumu; maziwa ya mbuzi; bidhaa za maziwa ya mbuzi; zabibu; Juisi ya zabibu; mazabibu; Juisi ya mazabibu; asali, safi kila aina; huckleberries; juisi, matunda; juisi, mboga;

kale; kelp; kohlrabi; leek; lemoni; juisi ya limao; lettuce; limes; juisi ya limao; loganberries; juisi ya loganberry; miLk ; muskmelon; okra; okra, poda; mizeituni, iliyoiva; mafuta ya mizeituni; vitunguu; juisi ya vitunguu; poda ya vitunguu; machungwa, mti umevunjika tu; maji ya machungwa; mimea ya oyster; parsley; juisi ya parsley; poda ya parsley; parsnips; pesa; peaches, kavu ya jua; pears; pears, kavu ya jua; mbaazi, safi; pilipili, tamu; majani ya peppermint; persimmons; mananasi; juisi ya mananasi; mavuno; viazi, tamu; viazi, nyeupe; prunes, kavu ya jua; maboga; radishes; zabibu, kavu ya jua; raspberries; polisi ya mchele ; romaine; rhubarb; rutabagas; pigo thabiti; maharage ya soya; maziwa ya maharage ya soya; mafuta ya maharagwe ya soya; bidhaa za maharage ya soya, aina zote; mchicha; juisi ya mchicha; mchicha wa mchicha; inakua; bawa, hubbard ; bawa, majira ya joto; jordgubbar; juisi ya strawberry; majani ya strawberry; chard swiss ; mbadala ya chai;

nyanya; juisi ya nyanya; turnips; vidole vya turnip; juisi za mboga; maji ya maji; poda ya maji; vidonda; ngano ya ngano.

VYAKULA VYA KUUNDA ASIDI

shayiri; maharage, nyeupe; mkate; pipi; korosho; nafaka; mahindi; nafaka ya nafaka; kamba ya pembe; jibini la jumba; wapigaji; cream ya ngano; mayai; unga, unga; unga, ngano nzima; unga wa gluteni; grapenuts ; lori; macaroni; mahindi;

mbegu, rye; oatmeal; siagi ya karanga; pecans; mbaazi, kavu; mchele, kahawia; mchele, iliyopigwa; mchele, mwitu; sauerkraut; juisi ya sauerkraut; tambi; sukari, mbichi; sukari, nyeupe; syrup; tapioca; walnuts; landiback .

AFADHALI KUTII SHERIA ZOTE ZA MUNGU

Kila kitu katika uumbaji wa Mungu ni ama kulia au kushoto, mashariki au magharibi, kaskazini au kusini, chanya au hasi. Vyakula fulani ni asidi, vingine ni alkali. Na hivyo, kwa sababu

ya moja ni kivitendo bila ya maana pasipo nyingine, ni muhimu kwamba mtafuta wa afya ajifaidi mwenyewe na zote . Kiwango sahihi ambacho maakuli yanapaswa kuwa nayo, kinaweza kutambulika kutokana na ukweli kwamba asilimia kubwa ya mazao ya bustani huwa ni alkali. Pia inaelimisha kutambua kwamba vyakula ambavyo vinapaswa kuzalisha asilimia 80 ya maakuli ni kwa kiasi kikubwa cha kutengeneza alkali, wakati vyakula ambavyo vinapaswa kuzalisha asilimia 20 ya maakuli huwa kwa sehemu kubwa vya kutengeneza asidi. Ukweli, basi, ni dhahiri: vyakula vya kutengeneza alkali vinapaswa kutumika kwa uhuru zaidi kuliko vya kutengeneza asidi. (Angalia orodha juu ya ukurasa. 72-75.) Kanuni hii inasimamia kiasi kinachohitajika cha madini yote. Kwa mfano, kulinganisha na dhahabu, chuma ni nafuu sana na ni nyingi, lakini ni shida gani dunia ingekuwa ndani ikiwa chuma ingekua ya bei ya juu na chache kama dhahabu! {EW: 75.1}

CHAKULA NA UPISHI

Katika maandalizi ya vyakula mtu anapaswa kukumbuka kwamba aina nyingi za mboga sasa zimenyunyuziwa dhidi ya kuvamiwa na wadudu, na kwa hiyo zinapaswa kusafishwa kwa makini. {EW: 76.1}

Daima fanya utumizi wa maji ambapo mboga na matunda hupikwa ina mengi ya madini muhimu. Kumbuka, pia, kwamba mboga zilizokauka na kupikwa kupita kiasi hupoteza thamani ya chakula. Zikiwa mpya zaidi, ni bora – sababu nzuri kwa nini kila familia inapaswa kukua na bustani yake mwenyewe

Ya kuzalisha . Ua la nyuma hufanya madoadoa mazuri ya bustani, na ambapo hakuna ua la nyuma, bustani iliyovaa vizuri mbele ya ua na maua machache hapa na huko italeta zaidi nyumbani kuliko bustani nzuri. {EW: 76.2}

Umuhimu wa jitihada maalum katika kulinda na kutumia thamani ya chakula iliyomo kwenye mboga mpya hutambuliwa kwa upana. Angalia, kwa mfano, dondo kutoka kwa jarida Reader’s Digest, Mei, 1942: {EW: 77.1}

“Zinapotoka kwa bustani, mboga huwa na kila kitu kinachohitajika kusaidia maisha ya kibinadamu katika afya yenye nguvu.Maelfu ya watu wanaishi kwenye mboga na bila chochote kingine. Chochote kingine unachopenda katika chakula chako, ikiwa wewe ni mtu wastani afya yako itafaidika ikiwa utakula mboga nyingi. {EW: 77.2}

“Wengi wa mama wa nyumbani hununua na kuandaa mboga nyingi – na bado wana familia zisizohifadhiwa! Mamilioni ya Wamarekani wanaoweza kupata chakula kizuri cha kutosha kwa kweli wako katika chakula pungufu na hivyo daima chini ya kiwango kinachohitajika. Baadhi ya nyumba za matajiri hutoa chakula kidogo cha kuridhisha kwa suala la nguvu ya mwili kuliko ile ya kuli wa Kichina. Kwa nini? {EW: 77.3}

“Wanasayansi wanasema sababu moja ni kwamba karibu kwa kila kiambo chakula hutayarishwa na kupikwa kwa njia inayoondoa asilimia 70 hadi 80 ya madini na vitamini vyake muhimu. {EW: 77.4}

“Chukua, kwa mfano viazi vitamu. Mke wa kawaida wa nyumbani huvitoa maganda, huvikatakata, huvifunika kwa maji, huchemsha, halafu

huvipondaponda . Hebu tuone ni nini mchakato huu hufanya. Kutoa maganda kwa mboga ya chini ya ardhi hutupa mbali chumvi nyingi za madini yake. Kuchemsha huondoa karibu nusu ya kalsiamu na fosforasi yake inayoweza kutumika, ambayo ni muhimu katika kujenga mifupa na meno nzuri, na theluthi ya chuma chake, ambayo ni muhimu katika kujenga damu nyekundu na kukinga dhidi ya anemia. Kupondaponda viazi huweka wazi shapo lake kwa hewa basi kuoksidaishi sehemu kubwa ya vitamini ambazo bado hazipotea kwa kutoa maganda na kuchemsha. Familia inaweza karibu vilevile kuandaliwa chakula cha wambiso wa maktaba. {EW: 77.5}

“Chakula kinaweza kupikwa bila kupoteza sana vitamini na madini . Na chakula cha kupikwa vizuri sio tu bora zaidi lakini kitamu zaidi, kwa sababu madini ya chumvi na sukari ya mboga huhifadhiwa. Utakua na shida kidogo na mwanachama wa familia yako ambaye ‘hapendi mboga.” Inaweza kuwa haiwezekani kwa kila familia daima kutoa orodha bora ya maakuli, lakini inawezekana kung’oa lishe la kiwango cha juu kutoka kwa chochote unachopatiana. {EW: 78.1}

“Mengi ya ujuzi wetu kuhusu jinsi upishi mbaya unaharibu madini na vitamini kunatokana na majaribio yaliyofanywa miaka michache iliyopita na WH Peterson na CA Hoppert katika Chuo Kikuu cha Wisconsin.Wanasayansi hawa walichanganya ratili 30 za kila mboga, ili kusawazisha tofauti katika mimea binafsi. Sehemu kadhaa zilichemshwa, baadhi zikiwa na maji yaliyo ya kutosha ya kuzifunika, zingine zikiwa na maji mengi mara mbili zaidi. Tena

seti nyingine iliandaliwa katika jiko la shinikizo. Kisha wanasayansi wakachambua kila matokeo kwa maudhui ya kemikali na ikilinganishwa na ile ya mboga mbichi. {EW: 78.2}

“Uharibifu mkubwa zaidi kwa vipengele vya lishe, iligunduliwa, unasababishwa na kuchemsha. Madini mengi yanayotumika kwa mwili wa binadamu yanayeyuka ndani ya maji, maji ya kuchemshwa basi huyaondoa. Kuchemshwa sana, na maji mengi yanapotumiwa , huleta matokeo mabaya Zaidi. Vile vile ni kweli Zaidi kwa vitamin; kemikali hizi zinaharibiwa na joto. Ndio maana wana ujuzi wa lishe wanasema kuwa ikiwa utachemsha mboga zako utafanya vyema kuzitupa mbali na kunywa maji ambayo zilipikwa!” {EW: 79.1}

Usichonge, usiponde, au usitoe maganda mboga mpya au matunda kabla ya kuwa tayari kuandaa au kupika; oksijeni huharibu vipengele vingine vya lishe. Vyakula vilivyogandamana vinapaswa kupikwa wakati bado ni baridi. Ikiwa vinatumika ghafi, vinapaswa kuliwa mara moja baada ya kuyeyushwa. {EW: 79.2}

Mboga za matawi zinahitajika kuoshwa kabisa kwa maji ya chumvi kabla ya kuchongwa, ili kuosha vijidudu na kuzuia kupoteza thamani ya chakula kupitia kupoteza madini. Mazao yanapokuwa mepya, thamani ya chakula huwa ni nyingi sana. {EW: 79.3}

Wakati wowote iwezekanavyo, pika matunda na mboga pamoja na ngozi. Ikiwa lazima huyatoe fanya hivyo baada ya kupika. Kamwe usitupe maji ambayo mboga au ngozi zao hupikwa. Uyatumie katika rojorojo,

supu , au chakula iliyotokoseka. Kila kumbuka kwamba wakati unatupa mbali thamani ya chakula, unatupa afya yako na pesa, pia. Kwa hiyo, ingawa mwili wako unakuwa dhaifu, jukumu lako la kufanya maisha linakuwa lenye uzito. {EW: 79.4}

Kaanga vyakula tu wakati hakuna njia nyingine itafanya. Usiongeze magadi. {EW: 80.1}

Epuka matumizi ya sukari nyeupe na pipi za kibiashara. Tumia badala yake sukari mbichi na pipi za asili. {EW: 80.2}

Badala ya kunywa kahawa, chai, chokoleti, kakao, au vinywaji vyenye laini, tumia maziwa, kahawa ya kuiga, maziwa moto au baridi yaliyotengenezwa kimea, na juisi za matunda – ni manufaa gani! {EW: 80.3}

Vyakula vya makopo havichukui nafasi ya vyakula mpya. Ikiwa lazima utumie bidhaa za makopo, vitumie kwa kiasi pamoja na vyakula vilivyo mpya, hususan msimu ambapo hivyo vipya vinapatikana. Vyakula vilivyohifadhiwa ni vyakula vya msimu wa baridi. Vyakula vingi vya kibiashara vilivyoandaliwa haviwezi kuwa na afya kama vie vilivyoandaliwa nyumbani. {EW: 80.4}

Unga mweupe unahitajika kutumika kidogo sana, ikiwa ni lazima. Hebu kukanda kwako kuwe na unga mkamilivu, isipokuwa kuwa katika matukio maalum ambapo daktari anaelezea vinginevyo. Siki, haradali, na viungo vyakukolea chakula vinapaswa kuachwa peke yao. Usiruhusu maziwa kusimama katika jua-linda dhidi ya kuzorota kwa vitamini. {EW: 80.5}

MAALUM YA KUTOFANYWA NA YA KUFANYWA

Kwa njia zote piga meno yako mswaki yako baada ya kila mlo, uhakikishe kuondoa kila chembe za chakula,

hasa kutoka juu ya meno yako ya nyuma. Chembe za chakula kati ya meno uchacha kwa muda wa masaa manne, na uchachu huyeyusha gamba la jino, na kusababisha ubovu wa meno na basi kiseyeye. Meno bandia ni ya gharama kubwa na haitoshelezi zaidi kuliko miguu ya mbao; bora kuweka meno yako mwenyewe. Dawa za meno hulainisha ufizi na kuhadharisha meno kwa kimenomeno; poda ni bora. Uoshaji na maji ya chumvi hufanya ufizi kuwa gumu na huua bakteria, ukiongeza maisha ya meno. Kama miswaki ya meno inavyoendelea kuvamiwa na viini vya kimenomeno, inapaswa kwa hivyo kuhifadhiwa katika maji ya chumvi au jua. {EW: 80.6}

Fanya marafiki. Kuwa na furaha na utulivu wakati wote. Kumbuka kwamba “ Moyo uliochangamka ni dawa nzuri; Bali roho iliyopondeka huikausha mifupa.” Prov. 17:22. Hofu, hasira, mizigo mikubwa na wasiwasi, uongeza ukubwa wa kinyaa tumboni, na kusababisha asidi ya tumbo na vidonda vya tumbo. {EW: 81.1}

“Uhusiano ulio kati ya mawazo na mwili ni wa karibu sana. Wakati moja inaathiriwa, nyingine usikitika. Hali ya akili inaathiri afya kwa kiwango kikubwa zaidi kuliko wengi wanavyotambua. Mengi ya magonjwa kutoka ambapo wanadamu uathirika huwa ni matokeo ya msongo wa mawazo. Huzuni, wasiwasi, kutoridhika, majuto, hatia, kutokuamini, yote huwa na uzoefu wa kuvunja nguvu za maisha na kukaribisha kuoza na kifo …. Ujasiri, Imani, matumaini, huruma, upendo, hukuza afya na kuongeza maisha. Akili iliyoridhika, roho iliyofurahia, ni afya kwa

mwili na nguvu kwa nafsi. “- Ministry of Healing, uk. 241. {EW: 81.2}

“ Msisumbuke, basi, mkisema, Tule nini? Au Tunywe nini? Au Tuvae nini? Kwa maana hayo yote Mataifa huyatafuta; kwa sababu Baba yenu wa mbinguni anajua ya kuwa mnahitaji hayo yote. Bali utafuteni kwanza ufalme wake, na haki yake; na hayo yote mtazidishiwa. Basi msisumbukie ya kesho; kwa kuwa kesho itajisumbukia yenyewe. Yatosha kwa siku maovu yake. “ Matt. 6: 31-34. {EW: 82.1}

Jua kwamba afya yako ni hazina yako; kwamba bila hiyo yote yamepotea; na kwamba unaishi, unatembea na kuwa kwako kupata kazi yako yote kufanyika kila siku, kwa ufanisi, na kwa wakati. Kazi inaendeleza afya na huleta furaha. Ikiwa mti unaacha kuzaa, mmiliki anaukata, na ikiwa mwanadamu hawezi kuzalisha wakati anapaswa, basi ni nini anayefaa? Bwana hakuwa na huduma ya kuweka mti tasa: “ Akaona mtini mmoja kando ya njia, akauendea, asione kitu juu yake ila majani tu; akauambia, Yasipatikane matunda kwako tangu leo hata milele. Mtini ukanyauka mara. “ Matt. 21:19. {EW: 82.2}

“ Akanena mfano huu; Mtu mmoja alikuwa na mtini umepandwa katika shamba lake la mizabibu; akaenda akitafuta matunda juu yake, asipate. Akamwambia mtunzaji wa shamba la mizabibu, Tazama, miaka mitatu hii naja nikitafuta

matunda juu ya mtini huu, nisipate kitu; uukate, mbona hata nchi unaiharibu? Akajibu akamwambia, Bwana, uuache mwaka huu nao, hata niupalilie, niutilie samadi; nao ukizaa matunda baadaye, vema! La, usipozaa, ndipo uukate.. “Luka 13: 6-9. {EW: 82.3}

Siku sita fanya kazi, utende mambo yako yote. Ex. 20: 9. “ kwa jasho la uso wako utakula chakula. “ Mwanzo 3:19. {EW: 83.1}

Hakika kila kitu katika uumbaji wa Mungu hufanya maisha yake mwenyewe; ndege huwa hata tangu siku hiyo wanaondoka kiota, lakini hawachukui mawazo ya wasiwasi. Mtu peke yake amewahi kutaka kuwa mtumwa, kufanya maisha kutoka kwa jasho la mtu mwingine – kiumbe mwenye akili zaidi amekuwa katili zaidi! Hebu kila mkristo mwenye uwezo akuze cha kutosha ili kufanya maisha yake mwenyewe na kuwasaidia walemavu, pia. {EW: 83.2}

Ni mashaka, zaidi ya hayo, kama yeyote ambaye hawezi kufanya kazi yake vizuri na kwa muda ataweza kutoshea kwa ajili ya ufalme na kuwa kwa ratiba wakati gari la moto litaondoka, na watakatifu watapiga kelele, “Utukufu! Alleluia!” {EW: 83.3}

HAKUNA HAJA YA KUSHINDA NJAA NA BILA USAIDIZI

Kuna watu wengi ambao, wakati mpishi kwa sababu nzuri hata kushindwa kuandaa chakula ili waweze kukaa na kula

kwa kushiba, huwa na hasira na kukaa njaa kwa siku nzima badala ya kuangalia chakula chao wenyewe. Kwa hili hakuna kisingizio kama mtu yuko nyumbani au karibu na duka la vyakula. {EW: 83.4}

Milo ya mara kwa mara, na mizuri kwa hiyo, inaweza kuwekwa wakati huo huo kwa meza, tayari kupendezwa na mtu yeyote anayehitaji chakula. Kila nyumba kwa uzoefu, kila siku ya mwaka ina ndani ya kabati makala muhimu ya chakula kama mkate, nafaka iliyoandaliwa, matunda yaliyokaushwa, na mara nyingi hata matunda mapya, asali, mayai, maziwa, na hasa bidhaa za makopo ambazo zinahitaji tu kufunguliwa na kuwekwa kwa meza. {EW: 84.1}

Ndiyo, mwanachama yeyote wa familia, hata watoto katika hali ya dharura, anaweza kufanya mara moja uteuzi wake wa vyakula ambavyo tayari hupatikana nyumbani, na anaweza bila kujisumbua mwenyewe au wengine, kukaa chini kwa chakula ambacho kinavutia na chenye lishe bora. Kipande cha mkate au sahani ya nafaka ya tayari kutumia, asali kidogo au ute mzito, na glasi ya maziwa, machungwa au tofaa, zabibu chache au mboga zilizokaushwa au kadhalika, zitafanya chakula bora, na chenye afya zaidi kuliko kinachopatikana katika nyumba ya kawaida ya Marekani, hata katika nyumba zinazoajiri wapishi. Kwa faida iliyoongeza kuwa inachukua muda wa dakika tano tu kupata mlo huo pamoja, haipaswi kuwa na matatizo yoyote. {EW: 84.2}

Unapopata kwamba kwa sababu fulani mlo wako haujaandaliwa kama unavyotarajia,

Jisaidie tu mwenyewe kama mtu anayejua biashara yake, badala ya kutenda kama batili, au kama ndege wakati bado katika kiota chake, au hata kama kipaka kichanga kabla macho yake kufunguliwa. {EW: 84.3}

Kisha juu ya hii, mara tu baada ya kumaliza, safisha sahani zako mwenyewe. Huwezi kuwa na nyingi, na itachukua muda mfupi. Kwa hivyo utapunguza mzigo mzito wa mwanachama mwingine wa familia, na kujifurahisha mwenyewe na wengine, na pia kuhifadhi chumba cha kulia na jikoni bila kitu chochote kuwa chini ili kusukumwa hapa na pale ili kufanya nyumba isifutie au familia kukereka. Wangojezi, pia, watapata mfumo huu wa manufaa sana-sahani zitaoshwa rahisi, jikoni na chumba cha kulia, kwa kweli nyumba yote, itaonekana kuwa na utaratibu wakati wote, na hakutakuwa na haja ya kufikiri juu ya sahani tena, au ya kuwa na amani yako inasumbuliwa, au labda ya kuacha katikati ya kazi nyingine baadaye katika siku ili kuosha sahani kwa chakula cha mchana au jioni. Mtu yeyote atapata hii kuwa ya utaratibu,rahisi, na kuokoa wakati. {EW: 85.1}

Unapokuwa mbali na nyumbani, aidha , ikiwa hakuna mkahawa unaofaa wa karibu ambao unaweza kuboresha kwa urahisi, unaweza katika duka nzuri la wastani la mboga kupata, karibu kwa urahisi kama kwenye kabati ya nyumbani, aina kubwa ya vitu ambavyo utavifurahia kwa ajili ya chakula chako. Mlo huo

Utaupata wenye lishe bora, tamu, mwingi zaidi ya pesa zako, na kufaa zaidi kwa mahitaji ya mwili wako. {EW: 85.2}

Mara ya kwanza inaweza kuonekana kuwa tatizo, lakini baada ya kufanya hivyo mara kadhaa, hutaweza kamwe kutaka kurudi kwenye njia yako ya zamani ya kujaribu kupata kitu cha kula kwenye mkahawa mmoja, kisha kwa mwingine. Gari lako litakua chumba nzuri la kula ikiwa hakuna mahali pengine pa kukaa. Sahani huna haja ya kuzibeba kutoka nyumba moja hadi nyingine au kuwa na wasiwasi juu ya nani atakayeziosha: Unaweza kununua sahani za ukumbi katika duka, na wakati unapozimalizia unaweza kwa urahisi kuzitupa na taka. Hivyo unaweza kuwa na bora zaidi ya kila kitu, yenye urembo kama ilivyo mahitaji, iliyosafi kama unavyojali kuwa nayo, na yenye bei nafuu kama nyumbani. {EW: 86.1}

Sasa kutaja makala chache ya chakula ambayo yanaweza kupatikana karibu kila duka nzuri la vyakula kila mwaka, na ambayo ni lishe bora na rahisi kwa chakula cha mbali na nyumbani: {EW: 86.2}

Mkate au ule mdogo mtamu, jibini la kottage, maziwa safi au makopo, mtindi, matunda kavu au mapya, kando na mchaguo mkubwa wa bidhaa zilizohifadhiwa ambazo hazihitaji kupaswa moto. Kadhalika,pia, utapata kila aina ya juisi, na wakati wa msimu kuna matunda madogo yeyote kama forsadi, tikitiki maji, zabibu, nyanya, pilipili, vitunguu, kitimiri, saladi, na vitu vingine vingi vizuri ambavyo havihitaji kupikwa. Pamoja na hivi unaweza kukaa kama mfalme mwenye mandari! {EW: 86.3}

MAPISHI

Vifupisho vilivyotumika:

c. – kikombe

lb . – pauni

oz. – Aunsi

tsp. – vijiko

pt. – kibaba

qt. – kisaga

tbsp. – kijiko

SALADI YA FIGILI NA KABICHI

1 c. figili; 1 c. kabichi; 1/2 c. karanga zilizopondwapondwa; 1/8 c. vitunguu vilivyokatwa; chumvi kuifanya tamu.

Katakata figili, na ukate kabichi nyembamba, kisha uchanganye viungo vyote, na utumie kwenye jani la saladi na mayonezi au kiongezo kingine. Inatumikia 4. {EW: 87.1}

KAROTI SALADI

2 c. karoti iliyokunwa; 1/2 tsp. juisi ya vitunguu; Mayai 3 (yaliyochemshwa);

1 tbsp. juisi ya limao; 1 pilipili iliyokatwa vizuri; 1/2 tsp. chumvi;

1/2 c. mayonezi.

Kwa karoti zilizokunwa, ongeza juisi ya vitunguu, yai lililokatwa, juisi ya limao, pilipili, na chumvi. (Ikiwa inatakikana, mbaazi inaweza kuongezwa.) Changanya kwenye mayonezi ukiokoa kistari kwa juu ya saladi. Pamba na kitimiri. Inatumikia 6. {EW: 87.2}

KUNYUNYIZA PROTINI SALADI

Vijiko 2 vya mayai (yaliyochemshwa); 1 kijiko mafuta ya mboga; chumvi kidogo;

1 kijiko juisi ya limao; 1 kijiko asali; 1 kijiko siagi ya karanga, (ghafi inapendelewa);

Vinyavinya kiini cha yai na kuchanganya vizuri na viungo vingine vyote. Hii inafanya 1/3 c. kunyunyiza. Ute wa yai unaweza kukatwa vipande vipande vyembamba na kutumika kwa kupamba saladi. {EW: 88.1}

SUPU YA MBOGA ILIYOREMBEKA

1 kipimo cha wastani cha viazi; 1 c. juisi nzito ya njegere; 1/2 c. figili iliyokatwa; Mayai 2;

1 kitunguu kidogo; mfinyo wa nanaa; 1/4 c. mchele; 1 kijiko. mafuta ya mboga; 1 c. ardhi gluten; chumvi kuongeza ladha.

Viazi vilivyokatwa vipande vipande na figili, au weka kupitia kisiagi. Mimina maji kwa kiwango, kisha ongeza vikombe viwili vya maji; leta kwa kichemsho, na kolea na chumvi na nanaa. Koroga kwa mchele polepole kuiendeleza kuchemka, na pika kwa dakika 30. Weka yai na gluten pamoja, na piga kwa uma. Choma mafuta katika sufuria ya kukaanga, paraga mchanganyiko ndani yake, na kuongeza na hiyo juisi nzito ya njegere kwa mboga ya kuchemsha. Acha utokote polepole kwa dakika 30 na pakua ikiwa moto. Inatumikia 8. (Kwa gluten, angalia mapishi hapa chini kwa “Kuboresha Gluten vipande vya nyama hasa vya mbavu za kondoo au ndama “.) {EW: 88.2}

B-PLEX

(Kwa kutumia kwenye supu na vyakula vingine.)

Vipande 12 vya banika (iliyochomwa); kijiko 1/4 chumvi ya kitunguu; hamira 1/4 lb. ; vijiko 4 mchuzi wa soya; vijiko 2 juisi ya nyanya; Kijiko ¼ chumvi figili.

Katika maji robo 2 weka vipande 12 vya banika

Ambayo imechomwa na karibu nyeusi. Chemsha hadi maji yawe meuzi. Chuja majimaji na chemsha kabisa hadi sharubati iwe zito. {EW: 88.3}

Ongeza sharubati hii kwenye viungo vilivyobaki, na yeyusha. Pika katika sufuria nzito hadi iwe nzito na yenye rangi ya kahawa. Weka kwenye chombo na hifadhi kwenye mahali baridi. {EW: 89.1}

ENRICHED GLUTEN CUTLETS

5 lbs. unga mweupe

Vijiko 6 mchuzi wa soya

Robo 3 maji

Kitunguu 1

Vijiko 2 B- plex

Kijiko 1 chumvi

Hatua kwa hatua changanya robo 3 za maji baridi ndani ya unga hadi mchanganyiko uwe donge laini la kinyunya. Kanda vizuri, tanda na maji baridi, na wacha usimame kwa nusu saa. Kisha kuosha uwanga, weka kinyunya katika maji vuguvugu na kufanya kazi kwa mikono. Wakati maji yanafanana maziwa, yamwage, ongeza maji safi, na uendelee na mchakato mpaka wanga atakapoondolewa – maji yamekuwa safi. (Ni muhimu kwamba wanga wote uoshwe kutoka kwenye kinyunya.) Hapo basi kunabakia kinyunya cha gluten. Nyoosha nje gluten nyembamba kwa kuibeba na mikono yote miwili na kuivuta juu yake kutoka upande mmoja wa kwanza na kisha mwingine mpaka iwe nyembamba kama kigaga cha pai. Halafu uiweke kwenye bodi iliyopakwa unga na eneza nusu yake na karoti iliyosagwa, kisha ukunje mara kadhaa na finyafinya kwa kazi kabisa karoti iwe kinyunya. Hatimaye, finyanga gluten kwenye vipande vya nyama hasa vya mbavu za kondoo au ndama laini karibu inchi 1/4 nene na inchi 3 kubwa. {EW:89.2}

Kwa vikombe 4 vya maji ongeza B- plex , mchuzi wa soya, kitunguu (ponda), na chumvi. Tupa vipande vya nyama hasa vya mbavu za kondoo au ndama na wacha itokote kwa masaa 2, ukiongeza maji ikiwa yanahitajika. Weka kwenye chombo cha kioo na uhifadhi kwenye mahali pa baridi hadi uwe tayari kutumia. Hufanya dazani 2 ya vipande vya nyama hasa vya mbavu za kondoo au ndama. {EW: 90.1}

Uchaguzi mwingine na mboga zinazofaa zinaweza kutumiwa badala ya karoti.

SAMBUSA ZA MBOGA

kiazi kibichi 1 ; vitunguu 2 (ndogo); kijiko 1 chumvi; vijiko 4 mafuta ya mboga; chakula ya oti 1/2 c. iliyopikwa; makombo ya mkate 1 c. ; njugu za ardhi 1/2 c. ; mayai 2 (kubwa); mfinyo wa majani fulani yanayoliwa; 1 kijiko figili iliyokatwa; mchuzi wa soya vijiko 2, au B- plex . {EW: 90.2}

Saga viazi na vitunguu pamoja, ongeza chumvi na majani fulani yanayoliwa, na chemsha katika mafuta hadi viwe kahawia. Kisha changanya katika chakula ya oti, makombo, karanga, mayai, figili, na mchuzi wa soya. Unda kwenye sambusa na kuioka kwa oveni hadi kahawia au kaanga katika sufuria kubwa na nzito na mafuta kidogo. {EW: 90.3}

Inaweza kufanywa mkate na kukatwakatwa kwa sandwichi, au kuandaliwa ikiwa moto na mchuzi wa nyanya. Inatumikia 6. {EW: 90.4}

PILIPILI ILIYOSHINDILIWA

Pilipili 8 kubwa; mchele 1 1/2 c. usiopikwa; vitunguu 3/4 c. vilivyokatwa; karoti 1/2 c. iliyokunwa; kopo 1 supu ya nyanya; bilingani 1/2 c; majani fulani yanayoliwa vijiko 2; okra 1/4 c. iliyokatwakatwa vizuri;

chumvi kwa ladha; figili 1/2 c. iliyokatwakatwa; mafuta vijiko 3 (nafaka 1/2 c. ya ardhi pia inaweza kutumika kama inatakikana). {EW: 90.5}

Weka viungo vyote kwenye bakuli na uchanganye vizuri. Osha pilipili, kwa makini kata mwisho wa mbegu, na kwayo shindilia pilipili na mchanganyiko; basi kuifunika washa juu ya nyuma yake. Weka tabaka za majani ya kabichi, kabichi iliyochachishwa au mboga nyingine kwenye sehemu ya chini ya birika (kama inahitajika) kisha weka pilipili iliyoshindiliwa kwenye birika kwa kuikaza na weka kiwango cha kutosha cha maji. Funika kwa kifuniko na kuchemsha polepole mpaka mchele utakapoiva. {EW: 91.1}

Unyunyizaji huo unaweza kuvikwa kwenye kabichi au majani ya broccoli, beet kubwa au majani ya mboga kidogo kama muhogo, au majani changa ya mzabibu wa masika, na kupikwa kama pilipili iliyoshindiliwa. (fifisha majani katika maji yanayochemka kabla ya kutumia.) {EW: 91.2}

Kwa jitihada iliyoongezwa, mchuzi wa nyanya au maziwa gururu mazito yanaweza kumwaga juu ya pilipili wakati yanatumiwa. Inatumikia 8. {EW: 91.3}

PILAU YA KITURUKI ILIYOSTAARABIKA

Mchele 2 c. ; . maji barid2 1/2 c; vijiko 3 mchuzi wa soya; vitunguu 1 1/2 c vya kung’olewa.; kijiko 1 chumvi iliyopigwa; figili 1 1/2 c iliyokatwa vizuri; 1/2 c. mafuta.

Osha kabisa wanga legevu kutoka kwa mchele kwa kuikaza kati ya kiganja cha mikono ikiwa kwa maji, na kusafisha. Rudia mchakato mara tano au sita (au mpaka maji yawe safi). Weka mchele juu ya hodhi pacha, na ongeza maji baridi ambayo

chumvi imeyeyushwa. Hebu ivukishe katika hodhi pacha kwa masaa 1 3/4. Ni muhimu kwamba kifuniko kisichotoa hewa kitumike, na kuwa kisitolewe hata mara moja wakati wa masaa 1 3/4, kama si hivyo mvuke utatoka na mchele hautakuwa na laini. {EW: 91.4}

Kabla ya mchele kufanywa, choma mafuta kwenye sufuria nzito, kisha uongeze vitunguu, figili, mchuzi wa soya, na chumvi. Viache view rangi ya kahawia vyepesi. Kwa kutumia uma fanya kwa makini 3/4 ya hii katika mchele, ukiwa makini usivinyevinye mchele kuwa rojorojo. Unda iwe kilima kwenye sahani, na ongeza juu yake vitunguu vingine vilivyopikwa na figili. Inatumikia 6. {EW: 92.1}

MLO WA MBOGA KATIKA CHUNGU KIMOJA

{Supu za nyanya, karoti zilizopakwa siagi, bamia zilizookwa, mbaazi mpya, mchicha au vijani vingine, mchele na mchuzi, viazi vilivyovinywa au vyenye rangi ya kahawia, vitunguu na kirimu, – vyote vinapikwa katika sufuria moja!) {EW: 92.2}

Maelekezo

4 karoti safi

1/2 lb. bamia safi

2 c. mbaazi mpya

4 sm. viazi

1 c. rojorojo la nyanya

2 Vitunguu

1 lb. mchicha au mboga za majani zingine

1 c. mchele mbichi

Kwangua karoti na uziweke nzima katika birika refu. Weka bamia (nzima) karibu na karoti, kisha ufunike na mbaazi. Weka viazi (nzima) juu ya haya, pia vitunguu vilivyokatwa katika nusu, na kisha safu ya mchicha. Funika na maji kidogo ya chumvi na kisha kuongeza vikombe 3 vingine vya maji, pia chumvi na mafuta. Polepole weka ichemke. Kisha weka mchele kwenye mfuko wa melimeli,

si zaidi ya 1/3 imejaa, na weka kwenye birika. Pika mpaka mchele ufanyike. (Iwapo viazi vimetolewa maganda chemsha hayo maganda, mwaga maji yake kwenye mboga badala ya maji, au uziweke kwenye mfuko na uziache zipikike pamoja na mboga.) {EW: 92.3}

Ondoa mchele, kisha uondoe kwa upole vitunguu, viazi, mchicha, karoti, na bamia, na uweke kila moja katika sahani tofauti. Mimina mchuzi katika sufuria, ukiacha mbaazi kwenye birika. Ongeza rojorojo ya nyanya kwa mchuzi na upakue kama supu. Kwa mbaazi ongeza kirimu kidogo, na upakue. {EW: 93.1}

Mchele uneweza kupakuliwa na supu, na viazi huweza kuvinywavinywa, au kukatwa vipande vipande na kupikwa hadi kahawia kwenye mafuta kidogo. Ongeza mafuta kidogo kwa karoti.

Ora inaweza kuvingirwa katika makombo ya mkate na kuoza katika tanuri. Mchicha unaweza kutumika wazi. Kirimu vitunguu. (Kila moja inaweza kuwekwa chumvi kwa ladha.) {EW: 93.2}

CRISP BAMIA

Katakata bamia kingoringori, na unyunyize na chumvi. Kisha tumbukiza katika kinyunga cha yai, na –bingirisha kikamilifu katika makombo ya mkate. Rutubisha na mafuta, na oka katika oveni ya moto wa wastani hadi iwe na rangi ya kahawia na laini. Pakua ilivyo,au kwa mchuzi wa kirimi au nyanya. {EW: 93.3}

ESCALLOPED MBOGA

Pilipili 1 ya kijani (kata katika vipande virefu vya inchi); 1 c. mboga zilizopikwa (aina yoyote

isipokuwa nyanya);

Vitunguu 1/2, vilivyokatwa vizuri; mafuta vijiko 5; unga vijiko 2; chumvi kijiko 1; Yai 1; michemiraba ya mkate kavu 1/2 c.; makombo ya biskuti yenye mafuta 2/3 c. ; maziwa 1/2 c.

Changanya pilipili, vitunguu, na mafuta, na pika kwa dakika tano, huku ukikoroga. Unganisha kabisa unga na chumvi, na ongeza kwenye mchanganyiko. Halafu, polepole mwaga maziwa ndani, huku ukikoroga na kuleta kwa kuchemsha. Kisha ongeza mboga, yai, na mkate (kata katika robo-inchi ya michemiraba na kukaangwa kwenye sufuria na mafuta kijiko 1). Hatimaye, weka mchanganyiko ndani ya sahani ya kuoka iliyopakwa mafuta, funika na makombo ya biskuti, na oka ndani ya oveni yenye moto hadi kahawia. Inatumikia 6. {EW: 94.1}

GANDA LA MBOGA LILILOOKWA

Mayai 2

Tsp 1. chumvi

2 chanya safi ya mchicha (au mboga zingine)

1 c. maziwa

2 tbsp. mafuta

1 c. mchele uliopikwa

1 kitunguu chenye kipimo kizuri, kilichokatwakatwa vizuri

Pasua mayai, chumvi, na maziwa pamoja. Pika vitunguu kwenye mafuta, na kisha uchanganye na viungo vingine vyote. Funika chini ya mkebe wa pai na ganda la pai. Weka ndani yake safu ya kujaza kwa unene wa inchi 1 na kufunika kwa ganda la pai. (nyunyisha kando ya chini ya ganda kabla kufunika na ganda la juu.) Usitoboe mashimo kwa ganda la

juu, kwa sababu utahifadhi mvuke wote iwezekanavyo. Kuanza kuoka, funika na tini nyingine na acha ioke kwenye oveni ya wastani yenye karibu dakika ishirini. Kisha funua, piga povu la mvuke kwa uma, na uache uoke hadi rangi nyeupe ya kahawia. Pakua ikiwa moto. Inatumikia 4-6. {EW: 94.2}

Mboga za majani zingine, au hata boga kavu, zinaweza kuchukua nafasi ya mchicha. Au unaweza kubadili nzima na mchele uliopikwa, mayai, mafuta, figili, na chumvi ili kuonja. (Upishi kidogo unatakikana kwa huo mchanganyiko wa mwisho.) {EW: 95.1}

MKATE WA NGANO NZIMA

2 1/2 oz. hamira ya mwokaji

2 oz. ufupisho (si mafuta)

6 oz. sukari au asali

2 oz. chumvi

7 c. maji

5 lbs unga wa ngano nzima

Changanya kabisa hamira, kifupisho, sukari (au asali), na chumvi ndani ya maji. Changanya na unga na kanda kabisa. (Mchanganyiko unapaswa kuwa yabisi wastani tu.) Ruhusu kuinuka mahali penye joto hadi iwe mara mbili kwa wingi. Changanya chini na kuruhusu kuinuka tena. Rudia kukanda na kuruhusu kuinuka mara ya tatu. Gawanya katika sehemu 7 sawa, na zungusha zote. Wacha iinuke mara ya nne, na kisha unda iwe mikate, na uache kuinuka inchi 1 zaidi ya juu ya sufuria ya mkate. Kisha weka kwenye oveni katika digrii 325. Wakati imekua na rangi ya kahawia vizuri, ondoa na ipoeze kabisa kabla ya kuiweka mbali. Hufanya mikate 7 ya ratili moja. {EW: 95.2}

MKATE WA UNGA WA MAHINDI MWEPESI

4 c. chakula cha mahindi; 1 c. maji yanayochemka; 1 c. unga mweupe; 3/4 c. sukari ya kahawia;

Chumvi kidogo, 1 pt. maji baridi; 1 c. mafuta; 6 mayai (yaliyotengwa).

Pika unga wa mahindi kwenye maji yanayochemka. Koroga pamoja unga, sukari, na chumvi. Kisha twanga katika maji baridi na mafuta. Mimina kwenye chakula cha mahindi kilichopikwa, na changanya kabisa kabisa. {EW: 96.1}

Toa kiini cha yai na kutwanga ute wa yai; twanga kiini cha yai na koroga kwa ute wa yai. Kisha kwa upole kunja kinyunya ndani yao. Oka katika oveni ya moto wastani. Inatumikia 10. {EW: 96.2}

MAGAMBA YA NGANO

1 c. unga wa ngano nzima; 1/2 c. wishwa; 1/4 c. sukari; 1/4 c. unga wa soya; chumvi kijiko 1; kifupisho 4; 1/4 c. nguru.

Changanya viungo kavu kabisa, kisha sugua kifupisho kwenye mchanganyiko kavu, na koroga katika nguru. Ongeza tu maji ya kutosha kushikilia viungo pamoja. Koroga kidogo kidogo iwezekanavyo. Sambaza kwenye sufuria, oka polepole hadi gumu. Weka kupitia gamba na kisha banika Katika oveni. {EW: 96.3}

MIKATE TAMU

2 oz. hamira ya mwokaji; 1 pt. maji; 1/4 lb. kifupisho; 1 lb. unga mweupe; chumvi kijiko 1; 1 1/2 lbs. unga wa ngano nzima; 1/2 lb. sukari; Mayai 3.

Yeyusha hamira, kifupisho, chumvi, sukari, na mayai katika maji. Ongeza unga, na changanya iwe Kinyunga laini. Kanda kabisa na kuruhusu kuinika kwa joto la wastani hadi kuwa maradufu kwa kiwango. Changanya chini na ruhusu kuinuka tena hadi itoe pumzi wakati inapigwa na kidole. Changanya chini mara ya pili, na uache iinuke tena, kisha ukate kwenye sehemu tatu. Bingirisha kila sehemu yetu 1/4 inchi kwa unene. Pangusa na mafuta, eneza juu yake sukari na kunyunyiza na mdalasini. Bingirisha sana kama kwa mzunguko wa jeli. Kata kwenye inchi 1/2 za mizunguko na weka karibu inchi 2 kando kwenye sinia lililopakwa mafuta. Weka kwenye chumba chenye joto na kuacha iinuke. Oka katika oveni kwa digrii 300. Wakati imekua kahawia, ondoa kutoka oveni na geuza upande wa juu chini mpaka ipoe. (Itafanya mizunguko midogo dazani nne.) {EW: 97.1}

SIFONGO KEKI RAHISI

maji ya moto vijiko 2; chumvi kidogo; 1 c. sukari (kidogo); gome iliyokatwa ya limau 1/2; 3 mayai kubwa mpya; juisi ya limao kijiko 1; 1 c. unga.

Weka maji kuchomeka na chumvi kidogo. Pasua mayai mpaka yawe mepesi sana na ongeza kwenye maji moto. Koroga hadi uwe mzito, ongeza sukari na mchikicho. Tena koroga kwa dakika chache halafu kunjia kwenye unga. Weka kila safu kwenye sufuria iliyopakwa mafuta, na uoke dakika 25 kwenye oveni ya moto wastani. {EW: 98.1}

Mapishi haya yanaweza kutumiwa kwa mikate ya kikombe . Zabibu inaweza kuongezwa kwa kinyunga kama inatakikana. Ongezea sukari ya kuikiza keki. {EW: 98.2}

Afya yako leo ni nzuri kama ulivyoikusudia iwe kwa njia uliyoishi jana; na afya yako kesho itakuwa nzuri kama vile umeikusudia iwe kwa namna unavyoishi leo.

Ukweli ni ukweli ikiwa umeaminika au la. {EW: 98.3}

– – 0-0-0 – –

“ Ee nafsi yangu, umhimidi Bwana. Naam, vyote vilivyo ndani yangu Vilihimidi jina lake takatifu. Ee nafsi yangu, umhimidi Bwana, Wala usizisahau fadhili zake zote. Akusamehe maovu yako yote, Akuponya magonjwa yako yote, Aukomboa uhai wako na kaburi, Akutia taji ya fadhili na rehema, Aushibisha mema uzee wako, Ujana wako ukarejezwa kama tai;. Zab. 103: 1-5. {EW: 99.1}

Sasa kwamba “ mkiyajua hayo, heri ninyi mkiyatenda.” Yohana 13:17. {EW: 99.2}

Heri, kwa hakika, “ ambaye Mungu wa Yakobo ni msaada wake” Zab. 146: 5. {EW: 99.3}

MUHIMU

Sasa umenisoma kabisa kabisa, na umeona misheni yangu na utukufu ambao, kwa ajili ya maisha yako, unapaswa kunipa nyumbani kwako na katika maisha yako. Baadaye unaweza kunishauri kila siku, iwe nyumbani au ugenini. Naam. Ndio, nimefanywa ili kutoshea mfuko wako, na kwa sababu ninahitaji tu kona yake, hutakua na shida kunichukua pamoja na wewe safarini, iwe ni fupi au iwe ndefu. {EW: 100.1}

Search

Links

Updates

15 Jun KABARI YA KUINGILIA

MISHENI YA KIJITABU HIKI

MWANZO WA MAAKULI NA AFYA

VYANZO VYA MAGONJWA

NI NINI KILA MTU ANAPASWA KUJUA?

MUHTASARI WA VYANZO VYA MAGONJWA

MAFUNZO KUTOKA MASHINE YA KISASA

MAFUNZO KUTOKA MAUMBILE

WAKATI WA CHAKULA BADALA YA WA MADAWA

WAKATI WA MADAWA BADALA YA WA CHAKULA

NI NINI MLA NYAMA ANASTAHILI KUJUA?

NI NINI MLA MBOGA ANASTAHILI KUJUA?

KUNDI LA 1

ASILIMIA YA CHAKULA KIKUNDI

KUNDI 2

ASILIMIA 20 YA CHAKULA

KUNDI LA 3

ASILIMIA 20% YA CHAKULA

MAAKULI YA MAJIRA YA JOTO NA YA BARIDI

UUNGANISHAJI WA VYAKULA

CHAKULA MBICHI

Tumia MAFUNZO YAKI

NJIA ILIYOELIMIKA YA KUENDELEA KWA MAISHA

KULA KUPITA KIASI

KULA KATI YA MILO

TABIA NZURI,USAFI NA ZOEZI HULETA AFYA NJEMA

MAZINGIRA YA KUVUTIA

MAISHA YA MJINI

FANYA KAZI NA PUMZIKA, MWAKA MZIMA

UTUMIZI WA VYOSHAJI

MAJI KATIKA EDENI

UNAJUA NINI KUHUSU USINGIZI?

(KUTOKA THE READER’S DIGEST, JUNI, 1945)

JE MKRISTO ANAPASWA KUJUA NINI?

IMANI MUHIMU KATIKA AFYA NJEMA

KIPIMO CHA MAABARA NA MAONI YA MWANAMAAKULI

MAJI NA MATUMIZI YAKE

KAZI YA CHAKULA

KALORI

MADINI

OKSIJENI NA MATUMIZI YAKE

KARODI

MAFUTA

PROTINI

VITAMINI

VYAKULA VYA ASIDI NA ALKALI

VYAKULA VYA KUTENGENEZA ALKALI

VYAKULA VYA KUUNDA ASIDI

AFADHALI KUTII SHERIA ZOTE ZA MUNGU

CHAKULA NA UPISHI

MAALUM YA KUTOFANYWA NA YA KUFANYWA

HAKUNA HAJA YA KUSHINDA NJAA NA BILA USAIDIZI

MAPISHI

SALADI YA FIGILI NA KABICHI

KAROTI SALADI

KUNYUNYIZA PROTINI SALADI

SUPU YA MBOGA ILIYOREMBEKA

B-PLEX

ENRICHED GLUTEN CUTLETS

SAMBUSA ZA MBOGA

PILIPILI ILIYOSHINDILIWA

PILAU YA KITURUKI ILIYOSTAARABIKA

MLO WA MBOGA KATIKA CHUNGU KIMOJA

CRISP BAMIA

ESCALLOPED MBOGA

GANDA LA MBOGA LILILOOKWA

MKATE WA NGANO NZIMA

MKATE WA UNGA WA MAHINDI MWEPESI

MAGAMBA YA NGANO

MIKATE TAMU

SIFONGO KEKI RAHISI

MUHIMU

Latest Publications

Useful Links

Search